Carnaval is een uitbundig, drie dagen durend volksfeest. In Nederland oorspronkelijk alleen voorkomend in het zuiden, maar tegenwoordig ook gevierd in andere delen van het land.

Carnaval (ook wel 'Vastenavond' - vooravond van het vasten) is een van oorsprong katholiek feest, dat mogelijk ook heidense wortels heeft en gevierd wordt in de drie dagen voorafgaand aan Aswoensdag. Volgens de traditie duurt het feest van zondag tot dinsdagavond - de Vastenavond. Om middernacht vangt de vastentijd aan van 40 dagen, tot Pasen.

Tijdens de carnavalsdagen zijn er feesten waarop gehost en gedronken wordt en er zijn optochten, waarin soms de draak wordt gestoken met bekende personen en gezagsdragers. De voorbereiding van carnaval begint op elf november, door carnavalsvierders de elfde van de elfde genoemd. Op deze 'gekkendag' kiest de 'Raad van Elf' de Prins Carnaval van dat jaar.

Het tijdstip van de viering van carnaval is afhankelijk van de wisselende datum waarop Pasen jaarlijks wordt gevierd. De zevende zondag voorafgaande aan Paaszondag is carnavalszondag. Het carnaval is een feest dat vooral in de provincies Limburg en Noord-Brabant drie dagen lang het dagelijks leven in zijn greep heeft.

Aswoensdag - de eerste dag na Carnaval - is de eerste dag van de veertig dagen durende vastentijd die loopt tot Pasen (zondagen niet meegerekend). Aswoensdag is een dag van boetedoening, waarop de gelovigen een kruisje van as op het voorhoofd krijgen getekend. Zo tonen zij berouw voor hun begane zonden. Aswoensdag is een katholieke kerkgebeurtenis.

Palmpasen, het begin van de Goede Week, de laatste vastenzondag voor Pasen. Op deze dag wordt de feestelijke intocht van Jezus in Jeruzalem herdacht. De vele pelgrims, die vanwege Pesach, het joodse feest van de ongezuurde broden (ook wel Joods Pasen genoemd) in de stad waren, verwelkomden hem met palmtakken. Volgens de evangeliën wist Jezus op dit moment al dat lijden en dood hem wachtten.

Al in de middeleeuwen kenden veel Europese steden palmpaasprocessies, waarin Jezus' intocht in Jeruzalem werd nagebootst. Optochten van kinderen die achter een fanfarekorps aanlopen en in hun hand een palmpaasstok houden, zijn hier, in bepaalde delen van Nederland, een overblijfsel van.

De palmpaasstokken zien er per regio anders uit, maar dragen vaak een haantje van brood, groen takjes, gekleurde eieren, slingers en kransen met snoep.

Lees ook:
Het paasverhaal (uit de bijbel)

Op de donderdag voor Pasen wordt de laatste avondmaaltijd herdacht die Jezus met zijn twaalf discipelen hield. De naam 'Witte Donderdag' verwijst naar het witte gewaad dat de priester tijdens de eucharistieviering draagt. De volgende dag wordt op Goede Vrijdag de kruisiging van Jezus herdacht.

's Nachts werd Jezus in de hof van Getsemane verraden door Judas Iskariot, één van zijn leerlingen. Judas leverde Jezus voor dertig 'zilverlingen' uit aan de joodse religieuze leiders in Jeruzalem. Zij beschuldigden Jezus van godslastering omdat hij zich Gods zoon noemde en in Gods naam zonden vergaf. Na de overval in de hof van Getsemane werd Jezus door de joodse hogepriester Kajafas verhoord en daarop door de Romeinse stadhouder Pontius Pilatus ter dood veroordeeld.

Op 'Witte Donderdag' vindt 's avonds in de kerken de eucharistie (rooms-katholieken) of de instelling van het avondmaal (protestanten) plaats. De gelovigen eten op deze avond brood en drinken wijn. Het brood verwijst naar Jezus' lichaam, de wijn naar het bloed dat Jezus offerde omwille van het heil van de mensen. Door het avondmaal zullen de christenen Jezus en zijn dood blijven gedenken.

Lees ook:
Het paasverhaal (uit de bijbel)

De vrijdag na Witte Donderdag wordt 'Goede Vrijdag' genoemd. Op deze dag wordt wereldwijd in kerkdiensten door christenen de kruisiging van Jezus herdacht. De klokken luiden voor aanvang van de dienst niet, als teken van rouw.

'Goede Vrijdag' wordt 'goed' genoemd omdat de christenen geloven dat Christus' vrijwillige dood betekende dat God zich om het menselijk lijden bekommerde en het zelf op zich nam. Belijdende rooms-katholieken eten op deze dag geen vlees.

Lees ook:
Het paasverhaal (uit de bijbel)
Hoe het roodborstje aan haar rode veren komt
Het jongetje dat de Gekruisigde eten gaf
Het wonderkruisje van Reijerink

Paaszaterdag / Stille Zaterdag is de dag na Goede Vrijdag en de dag voor Pasen. Het is tevens de laatste dag van de vastentijd, die 40 dagen eerder begon op Aswoensdag.

Paaszaterdag / Stille Zaterdag herinnert aan de periode dat Christus dood in het graf lag. In afwachting van de volgende paasmorgen heerst dan in het kerkelijk leven stilte.

Lees ook:
Het paasverhaal (uit de bijbel)

Pasen valt jaarlijks tussen 22 maart en 25 april op de eerste zondag (en maandag) na de volle maan na het begin van de lente.

Het christendom is met name gebaseerd op het leven en lijden én de opstanding uit de dood van Jezus Christus. Pasen is de belangrijkste christelijke feestdag. Men viert de opstanding van Jezus uit de dood nadat hij op Goede Vrijdag gestorven is.

Lees ook:
Het paasverhaal (uit de bijbel)
De paashaas en het gouden ei
De paashaas
Bastiaan, het paaskonijn
Waarom de mensen paaseieren schilderen

Hemelvaart. Op donderdag de veertigste dag na Pasen vieren christenen de hemelvaart ('Ascensionis Domini') van Jezus Christus. Het is de veertigste dag na zijn opstanding uit het graf en tien dagen voor Pinksteren (nederdaling van de Heilige Geest).

In veel landen is Hemelvaartsdag een officiële vrije dag o.a. in Nederland, België, Luxemburg, Duitsland (Christi Himmelfahrt, tevens Vatertag), Frankrijk (Jour de l'Ascension), Zwitserland (Auffahrt), Oostenrijk en Denemarken.

Zoals er veertig dagen zitten tussen Aswoensdag en Pasen, zo zitten er ook veertig dagen tussen Jezus' herrijzenis met Pasen en Hemelvaartsdag, toen hij zich volgens de bijbel voor het laatst aan zijn volgelingen toonde. In religieuze kringen wordt dit meestal alleen met een kerkdienst gevierd.

Op de vijftigste dag na Pasen, de laatste dag van de paastijd, wordt in de christelijke kerken herdacht dat de Heilige Geest neerdaalde over de apostelen.

Op wat later de Eerste Pinksterdag is gaan heten gebeurde concreet het volgende. De gelovigen waren in een huis bijeen toen er binnen plotsklaps een geluid van een grote windvlaag zich voordeed en er een soort vlammen verschenen die zich boven de hoofden van de aanwezigen verspreidden - beter bekend als 'vurige tongen'. De gelovigen werden met de Heilige Geest vervuld en begonnen buiten het huis op luide toon het evangelie in allerlei vreemde talen te verkondigen met als gevolg dat er een grote massa mensen afkomstig uit allerlei windstreken op hen afkwam. De apostel Petrus nam vervolgens het woord en hield een lange toespraak waarna er ongeveer drieduizend mensen zich bij hen aansloten.

Lees ook:
De komst van de heilige Geest

'Het lichaam van Christus'. Rooms-katholieken. Op de tiende dag na Pinksteren vieren rooms-katholieken de instelling van de eucharistie. Ze eten op deze dag brood en drinken wijn. Het brood verwijst naar Jezus' lichaam, de wijn naar het bloed dat Jezus offerde omwille van het heil van de mensen.

De dag wordt in Nederland de zondag erna gevierd (sacramentszondag).

'Driekoningen', 'Epifanie' of 'Openbaring van de Heer' is een christelijke feestdag die elk jaar op 6 januari wordt gevierd. Op deze dag vieren de christenen het bezoek van drie wijzen aan het kind Jezus in Bethlehem. Een wonderlijke ster heeft hen tot hem geleid.

'Driekoningen' is een typische benaming van het volk. Het wijkt af van hetgeen er in het evangelie volgens Matteüs staat. Hierin is geen sprake van koningen maar van wijzen, en bovendien wordt er geen aantal genoemd.

Lees ook:
Het verhaal van de drie koningen
De vierde Wijze
De Bron der Wijzen
De heksenboom van Bladel

Ieder jaar op 2 februari, veertig dagen na Kerstmis. Bij de 'Presentatie van Christus in de Tempel' herdenken de orthodoxen en rooms-katholieken dat Maria, de moeder van Jezus, naar de tempel ging voor het verplichte offer na de geboorte van haar zoon. In het oude Israël was het gebruik dat moeders zich in de tempel zuiverden, veertig dagen na de geboorte van hun kind. Ze offerden bij deze gelegenheid een lam en twee duiven.

Voor de kalenderhervorming van 1969 heette het feest in katholieke kring: Maria Lichtmis (ook 'Candlemas').

Lees ook:
Vrouw Holle

Maria Boodschap of Aankondiging van de Heer ('Annuntiationis Domini') is het hoogfeest ter herinnering van de aankondiging (annunciatie) van de geboorte van Jezus aan Maria. In de Orthodoxe Kerk en Rooms-Katholieke Kerk valt deze feestdag jaarlijks op 25 maart, dus negen maanden voor Kerstmis, de geboortedag van Christus.

Op deze dag herdenkt men dat de engel Gabriël aan Maria de boodschap bracht dat zij moeder zou worden van Jezus. Ook: Annonciatie.

Lees ook:
De engel Gabriël
Het kind van Maria
De kinderen van Maria
Van een ridder die de ziel van zijn vrouw verkocht

Midzomerfeest / Sint Jan. Jaarlijks op 24 juni. Op deze dag herdenkt men de geboortedag van Johannes de Doper, de profeet die Jezus in de rivier de Jordaan doopte. Deze dag valt samen met het Midzomerfeest dat van oudsher op veel plaatsen in Europa wordt gevierd.

Op de avond van Sint Jan kwamen vroeger buurtgenoten bij elkaar en maakten met zijn allen een groot vuur. Men zong en danste en de moedigsten sprongen over het vuur heen. Als een jongen en een meisje hand in hand over het vuur sprongen, was hun band voor eeuwig verzegeld.

Lees ook:
De bloedende zwaan
De vuurbloem
De Sint Jansprocessie in Laren
De prinses op de glazen heuvel
De zeven schone nimfen

Transfiguratie: herdenking van de gedaanteverandering van Jezus op de berg Tabor. In Mattheus 17:2 staat te lezen dat Jezus voor de ogen van de discipelen Petrus, Johannes en Jacobus van gedaante veranderde: 'Zijn aangezicht blonk gelijk de zon, en zijn kleren werden wit gelijk het licht.' Deze gebeurtenis wordt ook wel de Verheerlijking van Jezus genoemd.

Jaarlijks op 15 augustus viert de Katholieke Kerk het hoogfeest van Maria Tenhemelopneming. Ook: Maria Hemelvaart of Onze Lieve Vrouwe Hemelvaart. Een officiële feestdag (vrije dag) in o.a. België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Spanje, Portugal, Polen, Griekenland, Luxemburg, Zwitserland en Oostenrijk.

Maria Tenhemelopneming is in de Orthodoxe en Katholieke Kerk de feestdag van de opneming "met lichaam en ziel" van Maria in de hemel. Maria Tenhemelopneming geldt voor de Katholieke Kerk als het belangrijkste Mariafeest.

Lees ook:
Het kind van Maria
Onze Lieve Vrouwe Glaasje
De hemelse bruiloft
De hazelaar

Jaarlijks op 28 augustus. Maria Tenhemelopneming is in de Orthodoxe en Katholieke Kerk de feestdag van de opneming "met lichaam en ziel" van Maria in de hemel.

Maria Geboorte is een Maria-feest in de Latijnse en de Orthodoxe Kerk, jaarlijks op 8 september en wordt gevierd in o.a. Spanje en Italië.

Het feest viert de geboorte van Maria, dochter van Anna en Joachim. De Orthodoxie viert 'Maria Geboorte' met een aparte liturgie. In de Katholieke Kerk geldt het als feest en wordt gevierd zonder octaaf.

De 'Heilige Kruisverheffing' is een feest in de liturgie van de katholieke kerk dat op 14 september wordt gevierd. Het wordt eveneens gevierd in de oosterse orthodoxie. De datum valt bij de katholieke en een deel van de orthodoxe kerken op 14 september en een ander deel van de orthodoxe kerken viert het in lijn met de juliaanse kalender op 27 september.

De oorsprong van dit feest ligt in de jaarlijkse viering van de kerkwijding van de basiliek van het Heilig Graf in Jeruzalem, die samenviel met de vondst van het Heilig Kruis door Sint-Helena. De wijding vond plaats op 13 september 335. Deze basiliek staat volgens de overlevering op de plaats waar Christus tussen kruisdood en verrijzenis lag opgebaard.

17 Meskerem. Ethiopische en Eritrese christenen vieren jaarlijks op 27 (soms 28) september Mesk'el (ook: Meskel, Meskal of Mesqel). Dit feest is analoog met de Heilige Kruisverheffing in de Orthodoxe, Katholieke en Protestantse Kerken wat op 14 september wordt gevierd.

Allerheiligen is een christelijke feestdag - jaarlijks op 1 november - waarop alle heiligen (ruim honderdduizend) van de rooms-katholieke kerk gezamenlijk worden vereerd en herdacht.

Een heilige is een titel die in het christendom wordt toegekend aan overleden personen die bijzonder rechtschapen en gelovig hebben geleefd.


Het feest wordt sinds de achtste eeuw gevierd. Op Allerzielen (2 november) worden alle gestorvenen herdacht. Allerheiligen en Allerzielen zijn de dagen waarop in de rooms-katholieke kerk de onderwerpen dood en leven na de dood aan de orde komen.

Lees ook:
De kleine arme van Assisi
De legende van de Zweedse Luciadag
De heilige Jozef in het bos
Lidwina van Schiedam: zomaar een heilige
De heiligen van Arles-sur-Tech

Allerzielen (het feest van alle zielen) is de dag waarop in de rooms-katholieke kerk alle gelovige zielen van gestorvenen worden herdacht. Het feest wordt sinds de twaalfde eeuw op 2 november gevierd op de dag na Allerheiligen. Allerzielen wordt overal in de wereld gevierd maar het meest in de traditioneel katholieke landen zoals Italië, Spanje, Portugal en geheel Latijns-Amerika.

Lees ook:
De dwaallichtjes
De Man zonder Ziel
Ophelia's schaduwspel
Daniel Crowley en de geesten

De Advent is de tijd van voorbereiding op het kerstfeest; de tijd waarin de komst en wederkomst van Jezus Christus wordt verwacht. Omdat het Latijnse woord voor 'komst' of 'het komen' 'adventus' is, worden de vier weken vóór Kerst 'Advent' genoemd.

Lees ook:
Het kerstverhaal (uit de bijbel)

De Onbevlekte Ontvangenis van Maria is een dogma van de Rooms-katholieke Kerk dat op 8 december met een hoogfeest gevierd wordt. Het dogma bevestigt de bijzondere status van Maria door vast te stellen dat zij ter wereld kwam zonder door de erfzonde te zijn belast.

Maria werd met een onbevlekte ziel ontvangen in de schoot van haar moeder. Op haar ziel werd door God reeds tevoren de zuiverende werking van de toekomstige verlossing door haar zoon Jezus Christus toegepast.

Een officiële feestdag (vrije dag) in o.a. Italië (Immacolata Concezione), Spanje (Inmaculada Concepción), Portugal (Imaculada Conceição), Oostenrijk (Mariä Empfängnis) en delen van Zwitserland.

Kerst (Kerstmis) is het feest rond de geboorte van Jezus Christus en wordt door de christelijke gemeenschappen uitgebreid als familiefeest gevierd.

In de meeste West-Europese landen wordt Kerstmis op 25 en 26 december gevierd met twee officiële vrije dagen, o.a. in Nederland, Duitsland en de Scandinavische landen. In Engeland en voormalige landen van het Britse Rijk is de dag na Eerste Kerstdag bekend als Boxing Day.

België kent geen Tweede Kerstdag; de meeste mensen hebben alleen op 25 december een officiële vrije dag (behalve als 25 december op een zondag valt, dan verschuift de vrije dag naar de volgende maandag). Ambtenaren hebben (vaak) wel een extra verlofdag.

Lees ook:
Het kerstverhaal (uit de bijbel)
De maaltijd in hemel en hel

Reformatiedag (of: Hervormingsdag) is een herdenkingsdag op 31 oktober in verschillende protestantse kerken. Deze dag staat in het teken van Maarten Luther die op 31 oktober 1517 zijn 95 proteststellingen t.a.v. de katholieke kerk op de deur van de Slotkapel in Wittenberg gespijkerd zou hebben.


Uiteindelijk leidde het protest van Luther tot een breuk met de Rooms-katholieke Kerk. In de 16e eeuw zijn toen de protestantse kerken ontstaan.

De 'Biddag voor Gewas en Arbeid' wordt iedere tweede woensdag van maart gehouden. Protestanten komen 's morgens en 's avonds bij elkaar en bidden tot God voor het welslagen van de oogst en het werk. Ook zijn er veel kerkgemeenten die de zondag erna een speciale gebedsdienst houden.

Lees ook:
Hoe het graan op aarde kwam

De 'Dankdag voor Gewas en Arbeid' wordt iedere eerste woensdag van november gehouden. Op deze dag dankt de protestante kerkgemeenschap, tijdens een viering, God voor de verkregen gewassen.

Lees ook:
De korenaar