Woordenlijst bij "Chelm is overal en andere joodse verhalen"

achenebbisj	armoedig, sjofel.
baäl shem tov	heer van de Goede Naam (Hebr.); in het algemeen de bijnaam voor een rondreizend wonderdoener die met hulp van de Goede Naam (= God) mensen geneest. Meestal is het in het bijzonder de titel voor rabbi Israel ben Eliëzer (1700 - 1760). Van hem wordt gezegd dat hij als allereerste de chassidische geloofsweg leerde: geloven met hart en ziel.
bagel	(traditioneel joods) broodje in de vorm van een ring.
bajes	gevangenis (van Hebr. bajiet = huis).
bar mitwa	letterlijk: zoon der wet. Religieuze ceremonie die jongens op 13-jarige leeftijd al volwassen maakt volgens de joodse wet.
bittere kruiden	mierikswortel die gegeten wordt tijdens de sederavond van Pesach, een symbool voor de bittere kant van het leven.
bobe	grootmoeder.
bolleboos	begaafd, ontwikkeld persoon (van Hebr. baäl ha-bajiet = heer des huizes; leider).
challe	gevlochten sjabbatsbrood.
chanoeka	het joodse lichtenfeest waarbij de nieuwe inwijding (= Hebr. chanoeka) van de tempel van Jeruzalem wordt herdacht. De legende vertelt dat men in die tijd een kruikje heilige olie vond waarop de tempelkandelaar maar één dag kon branden. Maar er gebeurde een wonder, want het kleine beetje olie bleek genoeg voor acht volle dagen. Zolang duurt ook het feest waarbij de chanoekia, de negenarmige kandelaar wordt ontstoken.
chassied / chassidiem	volgeling(en) van een rebbe; lett. vrome, getrouwe (van Hebr. chesed = trouw, liefde).
cheider	joodse lagere school (van Hebr. cheder = kamer).
cherubijn	engel van de tweede rang (van Hebr. cherubim), vgl. Genesis 3:24; Exodus 25:18 vv.
dibboek	duivel; geest van een overledene.
freilach	vrolijke dansmelodie.
gabber	vriend, maat (van Hebr. chawer).
gajes	gewoon volk, uitschot (van Hebr. gojiem).
gannef	dief (van Hebr. gannaw).
geteisem	schooier(s); arm, zondig volk (van Hebr. chatat = zonde).
goj / gojiem	heiden, niet-jood (Hebr.); in het jiddisch ook: ongelovige, afvallige jood (gojiem is meervoud).
goochem	slim, wijs (van Hebr. chochma = wijsheid).
haggada	boek met de Pesachliturgie (liederen en verhalen) dat op sederavond gelezen wordt (van Hebr. nagad = vertellen).
jad	hand (Hebr.); het zilveren aanwijsstokje in de vorm van een hand waar­mee in de synagoge uit de Thora wordt gelezen.
jatten	handen; stelen (van Hebr. jad = hand).
jatmoos	schurk, zwendelaar (van Hebr. jad + ma'ot = handgeld).
jesjiewe	Talmoedschool voor jongens die rabbijn willen worden.
jid	jood (meervoud: jidden).