Anansi is een mythische spin uit volksverhalen uit West-Afrika en de Caraïben. Kenmerkend voor de Anansi-verhalen is dat Anansi zijn tegenstanders steeds te slim af is.

De oorspronkelijke Anansi-verhalen komen uit Ghana in West-Afrika. 'Anansi' is een woord uit de taal van de Ashanti dat 'spin' betekent. Door Afrikaanse slaven werden de verhalen meegevoerd naar Amerika, waar de verhalen deel uit gingen maken van de cultuur van onder andere Suriname, de Nederlandse Antillen en Jamaica.

In Suriname worden de verhalen over Anansi 'Anansitori' genoemd. Bij de Ashanti heten ze 'Anansasem'.

Anansi de Spin komt oorspronkelijk uit de West-Afrikaanse mythologie. De Ashanti uit Ghana vertellen van oudsher over de spin die een draad spon van het hemelrijk van de luchtgod Nyami naar de aarde, en zo de verhalen in de wereld heeft gebracht. Mythische verhalen over de oorsprong der dingen, over het waarom van het gedrag van mensen en dieren, over ziekte en over dood. Ook leerde hij de mensen hoe het land te bewerken, te zaaien en te oogsten.

Toen veel West-Afrikanen naar het Caraïbisch gebied werden verscheept, ontstond er een nieuw verhaal over Anansi: hij zou Walvis opdracht gegeven hebben een van zijn spinnedraden in zijn bek te nemen en daarmee naar de overkant te zwemmen. De oudste zoon van Anansi werd er vervolgens op uitgestuurd over die draad naar de nieuwe wereld te lopen en de mensen daar van de avonturen van Anansi op de hoogte te houden.

Maar Anansi de Spin kent ook een ander gezicht. Verhalen die doen denken aan Reynaard de Vos, of de typische trickster-verhalen over de Noord-Amerikaanse Coyote. Verhalen over een aartslui dier met voortdurende honger naar voedsel en rijkdom en dat bijna iedereen te slim af is, zeker de sterkere dieren, behalve wanneer hij er volkomen op rekent iedereen naar zijn pijpen te laten dansen, om dan flink op zijn nummer gezet te worden.

De spinneman Anansi is, als cultureel erfgoed, samen met de slaven, van Afrika naar het Caraïbische gebied getransporteerd. Mede daar kreeg Anansi samen met zijn vrouw Ma Akoeba nieuwe namen, karaktereigenschappen en nieuwe verhalen toegeschreven. Noni Lichtveld schrijft: "Er gaan honderden verhalen rond over zijn heldendaden en stommiteiten. Hij is een slimme grapjas, een slechte leermeester en een onbeschaamde gulzigaard, waarvan je nooit weet wat je kunt verwachten... Hij kan een vindingrijke vriend zijn of een handige bedrieger." (Lichtveld 1997: blz. 7)

Dit soort verhalen bereikte niet voor niets een grote populariteit onder de toenmalige slaven. Zo komen een aantal thema's telkens terug: eten & honger, rijk & arm, werken & nietsdoen. Anansi was door zijn schranderheid immers iedereen te slim af en wist - zonder er hard voor te werken - de sterkeren en machtigen een loer te draaien; zo konden de slaven in verkapte vorm hun kritiek uiten op hun situatie. Maar ook was de humor die uit de verhalen spreekt een noodzakelijk ingrediënt om de omstandigheden beter te kunnen dragen.

De landen waar Anansi zich ophoudt hebben zich behoorlijk uitgebreid: van Suriname tot in het zuiden van de Verenigde Staten. Toen veel Nederlanders vanuit die gewesten naar Nederland emigreerden, namen zij op hun beurt Anansi mee naar dit land.