Tijl Uilenspiegel en de gierige buurman
Uilenspiegel woonde eens, wat voor hem ongewoon was, rustig in een dorp, en had daar een buurman, die een echte vrek was. Die buurman had een varken geslacht en klaagde in vertrouwen tegen Tijl: "Weet je wat zo jammer is? Ik heb telkens als de mensen hier in de buurt een varken hadden geslacht, van hen een stuk vers vlees gekregen en nu moet ik eigenlijk voor mijn fatsoen ook al die mensen een stuk van mijn varken geven. Maar dat gaat me erg aan mijn hart, dat zal me wel mijn halve varken kosten. Jij staat bekend als de slimme Tijl Uilenspiegel, weet jij daar nou raad op?"
"O, da's gemakkelijk genoeg," zei Tijl. "Je laat je geslachte varken tot middernacht buiten hangen. En als dan iedereen slaapt, sta jij op en je haalt je varken stilletjes naar binnen en vertelt de volgende morgen aan iedereen, dat het gestolen is." - "Dat is een prachtig idee," zei de vrek en hij deed zoals Uilenspiegel hem geraden had.
Maar toen hij 's nachts zijn varken naar binnen wou halen, was het verdwenen: Tijl was hem vóór geweest! De vrek liep overal te zoeken, maar vond nergens ook maar een stukje van het verdwenen vlees. Bij 't krieken van de dag al, klopte hij bij Uilenspiegel aan: "Och, Tijl, mijn varken is gestolen," riep hij wanhopig. "Juist, heel goed," zei Tijl uit zijn bed, "zo moet je het overal rondvertellen." - "Maar Tijl," riep de vrek, en de tranen liepen hem over de wangen, "het is écht weg!" - "Goed zo," zei Tijl, "je speelt de komedie prachtig, zo moet je het tegen iedereen doen."
En hoe de vrek ook z'n best deed om Tijl uit te leggen, dat hij geen komedie speelde, dat het vlees werkelijk gestolen was, Tijl glimlachte en zei maar niet anders dan: "Goed zo, buurman, dat is de manier om het de mensen wijs te maken."
In plaats van een half varken was de vrek een héél varken kwijt; en toen naderhand Uilenspiegel de ware toedracht rondvertelde, had iedereen schik en vond, dat de vrek z'n verdiende loon had gekregen.
* * *
Samenvatting
Een Vlaams schelmenverhaal waarin Tijl een vrek bij de neus neemt. De buurman van Uilenspiegel neemt Tijl in vertrouwen. Deze geeft hem advies over hoe hij kan voorkomen dat hij zijn geslachte varken met anderen moet delen. Zeg gewoon dat-ie gestolen is!
Toelichting
Van oorsprong is Tijl Uilenspiegel een Noord-Duitse grappenmaker die in de late middeleeuwen in verschillende Hanzesteden zijn fratsen uithaalde. In de 19e eeuw publiceerde de Vlaming Charles de Coster zijn Schelmenroman Tijl Uilenspiegel, waarin de hoofdfiguur in het Vlaamse Damme geboren wordt, en opgroeit tot geus in het verzet tegen de Spaanse overheersing.
De vele korte verhalen die van Uilenspiegel in omloop zijn zullen vaak van oorsprong Duits zijn maar door simpelweg de plaatsnamen te vervlaamsen (bijvoorbeeld Damme i.p.v. Erfurt) lijkt het vanzelfsprekend dat ze uit België komen.
Het verhaal van de gierige buurman komt in vele variaties voor (zowel in Groningen, Friesland en Vlaanderen). Hieronder een variant op het het verhaal van Tijl (afkomstig uit "Groninger Volksverhalen" van Mw. Huizinga en K. ter Laan):
DOMINEE EN KOSTER
't Was vroeger de gewoonte, als een boer of burger slachtte, dat dominee wat van 't geslacht kreeg en ook wat worsten.
Nu moest dominee zelf ook slachten. Hij was er verlegen mee. Als alle boeren en burgers van zijn varkentje een stukje moesten hebben, dan was 't hele zwijntje naar de maan. Dat kon niet.
Maar de mensen hadden hem altijd zo goed bedacht; dus niets geven, dat kon ook niet.
Nu zijn meesters altijd nog slimmer dan dominee's, zodat de oude heer naar de meester ging. Meester zei:
"Je moet zeggen, dat ze je varken gestolen hebben." 't Varken wordt geslacht en hangt aan de ladder. De andere dag, 's morgens, zal het afgehouwen worden. Maar 's nachts steelt meester het varken.
Helemaal van streek loopt dominee, zo gauw hij 't gewaar wordt, naar de koster. Hij roept: "Het varken is vannacht gestolen!"
"Zo is 't goed," zei Meester. "Als je 't zo zegt, geloven ze je allemaal."
"Maar 't is zo!" zegt Dominee; "'t is geen praatje! 't Is waar; ze hebben mijn varken gestolen."
"Uitstekend; onverbeterlijk!, je doet het zo goed als 't maar kan!" zegt Meester. "Ga zo maar door; 't is net of het werkelijk gebeurd is."
De dominee heeft het varken nooit weer gezien.
Nu moest dominee zelf ook slachten. Hij was er verlegen mee. Als alle boeren en burgers van zijn varkentje een stukje moesten hebben, dan was 't hele zwijntje naar de maan. Dat kon niet.
Maar de mensen hadden hem altijd zo goed bedacht; dus niets geven, dat kon ook niet.
Nu zijn meesters altijd nog slimmer dan dominee's, zodat de oude heer naar de meester ging. Meester zei:
"Je moet zeggen, dat ze je varken gestolen hebben." 't Varken wordt geslacht en hangt aan de ladder. De andere dag, 's morgens, zal het afgehouwen worden. Maar 's nachts steelt meester het varken.
Helemaal van streek loopt dominee, zo gauw hij 't gewaar wordt, naar de koster. Hij roept: "Het varken is vannacht gestolen!"
"Zo is 't goed," zei Meester. "Als je 't zo zegt, geloven ze je allemaal."
"Maar 't is zo!" zegt Dominee; "'t is geen praatje! 't Is waar; ze hebben mijn varken gestolen."
"Uitstekend; onverbeterlijk!, je doet het zo goed als 't maar kan!" zegt Meester. "Ga zo maar door; 't is net of het werkelijk gebeurd is."
De dominee heeft het varken nooit weer gezien.
Trefwoorden
uilenspiegel-verhaal, buurman, grappig verhaal, slimheid, belgië, grappenmaker, slachten, varken, gierig, geus, deugniet, tijl uilenspiegel, volksverhaal, schelm, vrek, gierigaard, schelmenverhaal
Basisinformatie
- Herkomst: België
- Verhaalsoort: uilenspiegel-verhaal, schelmenverhaal, volksverhaal, grappig verhaal
- Leeftijd: vanaf 10 jaar
- Verteltijd: ca. 3 minuten
Thema
Meer verhalen van Tijl Uilenspiegel
Bron
"Boek van de jeugd" Uitgeverij de Arbeiderspers, Amsterdam, 1937.
Populair
Verder lezen
De sterke Nicolaas