zaterdag 21 december 2024

Volksverhalen Almanak


Tantalus


TantalusTantalus was koning van Lydië en bezat grote macht en rijkdom. Hij was een zoon van Zeus zelf en ontving alle eerbewijzen die de Olympiërs ooit aan een mensenkind schonken. Zij verwaardigden zich zelfs hem hun vriendschap te schenken en deden hem ten laatste aan hun hemelse disgemeenschap aanzitten.
Als gast aan de tafel van Zeus mocht Tantalus dagelijks getuige zijn van de gesprekken van de goden. Maar het bleek dat het gemoed van de aardemens zulk een geluk niet waard was. IJdelheid en laaghartige eerzucht maakten zich van hem meester, zodat hij zich niet ontzag tegenover de goden zich misdadig te gedragen. Hij verried goddelijke geheimen aan de mensen; hij stal van de hemelse tafel spijs en drank, ambrozijn en nectar, en bracht die aan de mensen. Ja, zijn aanmatiging bracht hem zelfs ertoe om de goddelijke alwetendheid op de proef te stellen.
In verblinding nodigde hij de goden uit in zijn huis, slachtte zijn eigen zoon Pelops en zette deze spijs aan zijn gasten voor. Alleen Demeter, die geheel door het droevig verlangen naar haar geroofde dochter in beslag was genomen, had toen, in haar eigen gedachten verloren, van het gruwelijke maal gegeten. Voor de overige goden kon de vreselijke daad echter onmogelijk verborgen blijven. Dadelijk wekten zij het in stukken gehakte lichaam van de knaap tot nieuw leven, en in plaats van het schouderblad, waarvan de niets vermoedende godin had gegeten, gaven zij hem er een van ivoor vervaardigd.
Maar nu keerde zich de verontwaardiging van de goden tegen Tantalus, die het had gewaagd op zo'n afschuwelijke wijze met hen de spot te drijven. "De maat van zijn wandaden is nu vol," riep Zeus in goddelijke toorn uit en wierp de misdadiger in de Tartarus.
Een vreselijke kwelling werd hem tot straf en anderen tot afschrik opgelegd: hij moest midden in een vijver staan, waarin de golfjes om zijn kin speelden. Toch moest hij een onuitstaanbare dorst lijden, want hij kon het water, dat hem van zo nabij lokte, nooit bereiken. Zo vaak hij zich namelijk voorover boog om te drinken, werd de vijver droog. Het water was plotseling in de donkere bodem verdwenen, die voor zijn voeten zichtbaar werd, alsof een boze geest de plas had drooggemaakt.
Aan de dorst paarde zich een pijnigende honger, die hem schier van zijn verstand beroofde. En daarbij hingen vlak boven zijn hoofd de kostelijkste vruchten van hun takken. Peren en appels, vijgen en olijven lokten hem met al hun pracht, maar wanneer de ellendige, door razende honger gekweld, zijn hand uitstrekte om ze te grijpen, joeg een stormwind plotseling de twijgen omhoog en bracht ze ver buiten zijn bereik. Brandende dorst en folterende honger - en daarbij kwam nog de gestadige angst voor het armzalige leven: recht boven zijn hoofd hing een geweldig rotsblok in de lucht dat voortdurend op hem dreigde neer te vallen en hem te verpletteren!
Aldus strafte de toorn van de goden de snode Tantalus, die het had gewaagd de hun toekomende eerbied aan hen te onthouden en hen tot iets verachtelijks te brengen, met een drievoudige, oneindige kwelling in de onderwereld.
*   *   *
Samenvatting
Oud-Griekse mythe over de tantaluskwelling. Tantalus wordt voor zijn ijdelheid en eerzucht gestraft door Zeus. Hij moet in het schimmenrijk midden in een vijver staan, maar drinken en eten kan hij niet. Zodra hij zich naar het water buigt of naar de druiven reikt, wijken ze uiteen. Alsof eeuwige honger en dorst nog niet erg genoeg zijn, leeft Tantalus ook in constante angst dat een rotsblok - dat boven hem hangt - naar beneden zal vallen en hem zal verpletteren.
Toelichting
Dit verhaal staat model voor de uitdrukking 'een tantaluskwelling'. Een tantaluskwelling is een kwelling waarbij iets heel nabij is, maar toch onbereikbaar.
Ambrozijn en nectar zijn het voedsel en de drank van de goden. Wie ervan eet of drinkt, wordt onsterfelijk en heeft de eeuwige jeugd. Ambrozijn heeft een zoete geur en nectar is oorspronkelijk een honingdrank.
Demeter is de moeder van Persephone, die door Hades, de god van de onderwereld, ontvoerd is. Negen maanden per jaar keert Persephone terug op aarde, maar in de wintermaanden moet ze in de onderwereld verblijven.
Vergelijk ook: Sisyphus.
Trefwoorden
Basisinformatie
Thema
Populair
Verder lezen