Sesam, open u
Er waren eens twee broers; de één was rijk, en de ander arm. Maar de rijke gaf aan de arme broer niets, en die moest zich in een korenhandel moeizaam bedruipen; vaak ging het met hem zo slecht, dat hij geen brood had voor zijn vrouw en kinderen.
Eens reed hij met de kar door het bos; daar zag hij langs de weg een grote, kale berg, en omdat hij die nog nooit gezien had, bleef hij erbij staan en keek er verbaasd naar. Terwijl hij zo stond zag hij twaalf grote, wilde mannen aankomen; omdat hij geloofde dat het rovers waren, reed hij de kar de struiken in en klom in een boom en wachtte wat er gebeuren zou. Maar de twaalf mannen gingen voor de berg staan en riepen: "Berg Sesam, berg Sesam, open u." Meteen ging de kale berg in 't midden uiteen, de twaalf gingen erin, en toen ze binnen waren, sloot de berg zich. Na een poos ging de berg weer open, en de mannen kwamen naar buiten en droegen een zware zak op hun rug, en toen ze allemaal weer in het volle daglicht stonden, zeiden ze: "Sesam, Sesam, sluit u." Daar sloot de berg zich weer, en er was geen ingang meer te zien, en de twaalf mannen gingen weg. Toen ze helemaal uit het gezicht verdwenen waren, klom de arme man uit de boom, en was heel nieuwsgierig wat er wel voor geheims in de berg verborgen zou zijn. Dus ging hij er zelf voor staan en sprak: "Sesam, Sesam, open u." En de berg ging ook open. Hij trad binnen, en de hele berg was een hol, vol met zilver en goud, en achteraan lagen stapels parels en edelstenen, als koren opgetast. De arme man wist niet, wat hij beginnen moest, en of hij iets van die schatten nemen mocht; tenslotte vulde hij zijn zakken met geld, maar de parels en edelstenen liet hij liggen. Toen hij er weer uitkwam, zei hij net zo: "Sesam, Sesam, sluit u." En de berg sloot zich, en hij reed met de kar naar huis. Nu hoefde hij geen zorgen meer te hebben, hij kon met zijn goud voor vrouw en kind genoeg brood kopen en nog wijn bovendien; hij leefde vrolijk maar rustig, gaf geld aan de armen en deed aan iedereen wat goeds.
Toen het geld op was, ging hij naar zijn broer, leende daar een schepel en haalde opnieuw geld, maar van de grote schat aan parels en edelstenen raakte hij niets aan. Toen hij voor de derde maal voorraad wilde halen, leende hij bij zijn broer weer een schepel. Maar de rijke was allang jaloers op zijn inkomsten en zijn ruime beurs en hij kon maar niet begrijpen, waar die rijkdom vandaan kwam en wat zijn broer met de schepel moest doen. Zo bedacht hij een list en bestreek de bodem met pek, en toen hij de schepel terugkreeg, toen was er een goudstuk aan blijven hangen. Dadelijk ging hij naar zijn broer en vroeg: "Wat heb je met die schepel gemeten?" - "Koren en gerst," zei de ander. Toen liet hij hem het goudstuk zien, en bedreigde hem, als hij niet de waarheid zei, dan zou hij hem bij de rechter aanklagen. Nu vertelde hij alles. Maar nu liet de rijke dadelijk een wagen inspannen, reed weg, wilde een beter gebruik maken van de gelegenheid en nog heel wat andere schatten meebrengen. En toen hij voor de berg kwam, riep hij: "Sesam, Sesam, open u!" De berg ging open en hij reed naar binnen met wagen en al. Daar lagen alle rijkdommen voor het grijpen, en geruime tijd wist hij niet, waar hij het eerst naar grijpen moest; en tenslotte laadde hij edelstenen op, zoveel als hij maar dragen kon.
Nu wilde hij de vracht naar buiten rijden. Maar zijn hart en zintuigen waren zo vervuld van de schatten, dat hij de naam van de berg vergeten was en riep: "Berg Simeli, Simeli, open u." Maar dat was de naam niet, en de berg was dicht en bleef dicht. Toen werd hij bang, en hoe langer hij nadacht, hoe meer z'n gedachten in de war raakten, en alle schatten konden hem niet meer helpen. 's Avonds ging de berg open, de twaalf rovers kwamen erbinnen, en toen ze hem zagen, begonnen ze te lachen en riepen: "Hebben we je daar eindelijk, jij slimme vogel! Dacht je, dat we 't niet gemerkt hadden? Tweemaal ben je binnengekomen, maar we konden je niet vangen, en de derde maal kom je er niet meer uit." Nu riep hij: "Dat was ik niet, dat was mijn broer!" Maar hij mocht om zijn leven smeken en zeggen wat hij wilde, ze sloegen hem zijn hoofd af.
* * *
Samenvatting
Een volkssprookje uit Duitsland. Als de armste van twee broers in een grot een schat ontdekt, en er goed maar niet overdreven van gaat leven wordt de rijke en vrekkige broer nieuwsgierig en begerig. Op een slinks manier ontdekt hij de bron van de rijkdom van zijn broer en ontfutseld hem het wachtwoord. Door zijn hebberig zwelgen in de schat vergeet hij het toverwoord en wordt ontdekt door de rovers die de schat bewaarden. Dit wordt hem fataal.
Toelichting
Merkwaardig is dat dit sprookje op vele plaatsen in Duitsland en Zwitserland precies hetzelfde wordt verteld als in de verhalen van 1001 nacht. Zelfs de overeenkomst Sesam en Simeli is opvallend. Toch is de benaming Simeli volgens Grimm oeroud. Sesam open u is een versie van het laatste deel uit het sprookje "Ali Baba en de veertig rovers" dat samen met "Aladdin en de wonderlamp" behoort tot de bekendste sprookjes uit Duizend-en-één-nacht. De oudste versie treffen we aan in Jean Antoine Gallands Les Mille et Une Nuits (1704-1717) (Aladdin). Galland hoorde het sprookje van de Syrische christen Hanna en kreeg het mogelijk van hem in schriftelijke vorm meegedeeld. Het sprookje werd via de vertaling van Galland in Europa zeer populair en is na enige tijd in verschillende talen als volksboek verspreid. Ook is het herhaaldelijk voor toneel bewerkt, waardoor het ook in de Europese volksoverlevering terechtkwam.
Trefwoorden
arm en rijk, twee (getal), volkssprookje, gebroeders grimm, duitsland, afgunst, schatkamer, twee broers
Basisinformatie
- Origineel: Simeliberg
- Herkomst: Duitsland
- Engels: Simeli mountain
- Verhaalsoort: volkssprookje
- Leeftijd: vanaf 6 jaar
- Verteltijd: ca. 6 minuten
Thema
Populair
Verder lezen