Er was eens een koning van Castelchiuso, die een zoon had met zo'n harde kop, dat hij met geen mogelijkheid het a-b-c wilde onthouden; en steeds, wanneer er over lezen en leren gesproken werd, verzette hij zich uit alle macht en geen standjes of stokslagen of bedreigingen hielpen, om hem te verbeteren, zodat de ongelukkige vader zich opblies als een pad en niet wist, wat hij doen moest om het verstand van deze stumper van een zoon wakker te krijgen en dan niet het land te laten in handen van de Mamelukken, want hij wist heel goed, dat onwetendheid en het bestuur van een koninkrijk onmogelijk samen kunnen gaan.

Die zelfde tijd was er het dochtertje van barones Cenza, die om de uitgebreide kennis, waartoe zij op dertienjarige leeftijd gekomen was, de naam 'Sapia' verworven had. De koning, aan wie haar voortreffelijke eigenschappen gemeld werden, besloot, zijn zoon aan de barones toe te vertrouwen, opdat zij hem door haar dochter zou laten onderwijzen, in de mening, dat hij van het gezelschap en de wedijver met het meisje zou profiteren. En inderdaad begon Sapia hem, zo gauw hij in dat huis gekomen was, het a-b-c- te leren; doch toen zij zag, dat hij al haar mooie woorden in de wind sloeg en haar goedbedoelde betogen zijn ene oor in en het andere weer uit gingen, verloor zij haar geduld en diende hem een oorveeg toe.

Dit maakte zo'n diepe indruk op Carluccio (zo heette de prins), dat hij uit schaamte en spijt ging doen wat hij op overreding en met lieve woordjes niet gedaan had; en binnen korte tijd kon hij niet alleen lezen, maar vorderde bovendien zo in de grammatica, dat hij er alle regels uit leerde, zodat zijn vader hem uit dat huis haalde en hem andere, hogere studies liet volbrengen, waardoor hij de geleerdste man van het rijk werd.

Doch die draai om zijn oren, welke Sapia hem gegeven had, hield hij, als hij wakker was, steeds voor ogen. Wanneer hij sliep, droomde hij er van en dit was dermate het geval, dat hij besloot, of te sterven of zich te wreken.

Sapia bereikte in die tijd de huwbare leeftijd en de prins die oplettend de gunstige gelegenheid afwachtte, wraak te kunnen nemen, zei tegen zijn vader: "Mijn heer, ik beken, het zijn van u ontvangen te hebben en daarvoor ben ik u buitengewoon verplicht; maar Sapia, die mij het welzijn gegeven heeft, erken ik me evenzeer verplicht. En daar ik nu geen manier vind, om op andere wijze mijn grote schuld jegens haar te voldoen, zo zou ik, als het u niet mishaagt, haar gaarne tot vrouw willen, met de verzekering, dat u met uw toestemming een hypotheek op mijn persoon zult stellen!"

Toen de koning dit besluit van zijn zoon hoorde, antwoordde hij: "Mijn zoon, hoewel Sapia niet van het geslacht is, waar een vrouw voor jou uit zou moeten stammen, doet toch haar deugd, met ons bloed op de weegschaal geplaatst, deze zo zakken, dat de partij aangegaan kan worden. Wij zijn dan beiden voldaan!" En zo werd de barones ontboden en legde men dadelijk de overeenkomsten vast en werd het huwelijk gevierd met een feest, dat een vorstenzoon waardig was.

Carluccio vroeg als gunst aan de koning een afzonderlijk appartement om dit met zijn vrouw te bewonen; en de koning liet, om hem zijn zin te geven, een prachtig paleis voor hem bouwen. De prins bracht haar daarheen en sloot haar in één kamer op en gaf haar slecht te eten en nog slechter te drinken en, wat nog erger was, hij behandelde haar niet als zijn vrouw. De stumper voelde zich nu de meest rampzalige vrouw ter wereld, zij kende de oorzaak niet van deze slechte behandeling, die men haar aandeed aanstonds nadat zij in het huis van haar man gekomen was.

Eindelijk begaf de prins zich, om Sapia te zien, in de kamer, die haar tot gevangenis diende en vroeg haar, hoe zij het maakte. "Leg je hand maar eens op mijn maag," antwoordde Sapia, "dan zul je wel zien, hoe ik het maken kan. Ik heb je toch niets gedaan, waardoor jij een reden zou hebben, mij op deze wijze, als een hond te behandelen! Waarom heb je mij tot vrouw gevraagd als je me als een slavin houden wilde?"

De prins antwoordde: "Weet je dan niet, dat iemand, die beledigt, de belediging in het stof schrijft, maar wie ze ontvangt, ze in marmer grift? Herinner je maar eens goed, wat jij gedaan hebt, toen je mij leerde lezen. Besef, dat ik je nergens anders voor tot vrouw wilde dan om je leven te verzuren en me te wreken voor de ondervonden belediging!"

"Dus," merkte Sapia op, "ik oogst kwaad omdat ik goed gezaaid heb? Als ik jou toen die oorveeg gaf, dan gebeurde dit, omdat jij een ezel was en om jou wijs te maken. Je weet immers, dat wie je goed gezind is, je huilen doet; en wie je kwaad wil, laat je lachen!''

Was de prins eerst verstoord geweest om de oorvijg, nu werd hij woedend, nu hij zich zijn domheid voor de voeten zag gooien. En dit te meer, daar hij verwacht had, dat Sapia zich schuldig zou noemen, terwijl hij nu zag, dat zij hem, driest als een haan, als gelijke van repliek diende. Daarom keerde hij haar de rug toe en ging heen en liet haar in slechter omstandigheden achter dan hij haar aangetroffen had.

Enige dagen later, teruggekomen om haar te zien, vond hij haar in dezelfde gemoedstoestand en hij verliet haar weer, verstokter dan ooit, vastbesloten haar in haar sop gaar te laten koken en er haar flink van langs te geven.

Intussen deed de koning afstand van de goederen des levens op de zuilen van een doodsbed, en toen Carluccio als heer over alle staten over bleef, wilde deze er in eigen persoon bezit van gaan nemen en daarvoor liet hij een stoet krijgsvolk en ridders in orde maken, zijn kroon waardig, en begaf zich daarmee op reis.

De barones moeder was het kommervol bestaan van haar dochter te weten gekomen en had uit voorzorg, om het leed te verhelpen, een gang laten graven onder het paleis van de prins, waardoor zij de ongelukkige Sapia hielp en verkwikte. Op het bericht dat over het op handen zijnde vertrek van de nieuwe koning de ronde deed, zorgde zij voor staatsiekoetsen en bijbehorende bedienden in schitterend livrei. Vervolgens doste zij haar dochter piekfijn uit en liet haar met een gezelschap hofdames langs een weg, die afsneed, haar gemaal voorgaan, zodat die zich een dag vroeger op de plaats bevond waar de koning moest afstappen. En Sapia nam haar intrek in een huis tegenover het paleis, dat voor hem bestemd was. Zij stond fraai uitgedost aan het venster, toen de koning bij het zien van deze room van de Gratiën, zonder haar als Sapia te herkennen, zijn zinnen op haar zette en zoveel listen toepaste, tot hij haar tenslotte in zijn armen had. En bij zijn heengaan liet hij haar als herinnering aan zijn liefde een fraai halssnoer. Sapia haastte zich, toen de koning weggegaan was om door de andere delen van zijn rijk te trekken, naar haar huis, waar zij na negen maanden een flinke jongen ter wereld bracht.

Bij zijn terugkeer in de hoofdstad ging de koning Sapia opzoeken, in de mening, haar dood te zullen vinden; maar hij zag haar bloeiender dan ooit en ook koppiger dan ooit, want zij bleef volhouden, dat als zij hem indertijd met vijf vingers zijn gezicht gezegend had, dit gebeurde, om hem verstandig te maken, zo'n stomkop als hij toen was. De koning gloeide daarna weer van verontwaardiging en liet haar staan. Maar daar hij voor verdere bezoeken naar plaatsen in zijn rijk de reis moest hervatten, liet Sapia zich weer door de raad van haar moeder helpen en herhaalde het bedrog, en na in de armen van haar man gelegen te hebben, kreeg zij er een juweel voor haar hoofd en weer een zoon van, die zij op de bepaalde tijd het levenslicht schonk. En zij herhaalde dit nog een derde keer en kreeg toen een grote gouden ketting en kostbare stenen en een dochtertje.

Toen eindelijk de koning terugkeerde, vernam hij, dat Sapia dood was, want inderdaad had de barones haar een slaapmiddeltje gegeven en haar als een echte dode laten begraven, om haar vervolgens uit de grafkelder te halen en in haar huis te verbergen. Hij sloot toen een huwelijk met een persoon uit een aanzienlijk geslacht en geleidde de bruid naar het koninklijk paleis. Doch op het hoogtepunt van het luidruchtig feest, dat ter gelegenheid van die gebeurtenis gevierd werd, verscheen Sapia in de zaal met de drie kindertjes, die schatjes waren. En zij wierp zich aan de voeten van de koning en smeekte hem om gerechtigheid, dat hij die kinderen, die van zijn bloed waren, niet van de kroon zou beroven.

De koning bleef een wijle als een mens, die droomt. Doch eindelijk werd zijn hart vertederd, toen hij bemerkte, dat de wijsheid van Sapia tot de sterren reikte, en hij zag, dat op het ogenblik, waarop hij dit het minst verwacht had, drie steunpilaren voor zijn ouderdom aan hem voorgesteld werden. De dame, die hij had laten komen, gaf hij als echtgenote aan zijn broer met een grote staat en hij nam Sapia tot zich en liet op die manier aan alle volkeren ter wereld weten, dat een wijze zelfs de sterren aan zich onderwerpen kan.