De held Ilya van Moerom zadelde zijn paard en trok er op uit om avonturen te beleven. Hij gaf zijn ros een paar slagen met zijn zijden zweep, waarna het dier een geweldige sprong nam en met zijn berijder over de hoge bomen suisde. De eerste sprong was er een van vijftig en de tweede van honderd werst.

Na de derde sprong zag Ilya in de verte de huizen en de kerken van Smolensk. Hij bemerkte daarbij dat de stad belegerd werd door een horde Tataarse krijgers die de gehele stad omsingeld hadden. Het vijandige leger was zó groot en zó dicht dat niemand er doorheen zou kunnen komen. Ilya voelde een grote woede in zich opkomen. Hij trok zijn machtig zwaard uit de schede en viel op de Tataren aan. Waar hij met zijn zwaard zwaaide, ontstond een grote leegte. De Tataren vielen als rijpe korenaren links en rechts van hem neer. Over de gevallen lijken heen drong Ilya naar voren en hij kwam bij de tenten van de drie opperbevelhebbers in het midden van het leger. "Hé, jullie goddeloze prinsen!" schreeuwde Ilya, "zal ik jullie gevangen nemen of een kopje kleiner maken? Ik moet nog verder en ik zou niet weten waar ik jullie zou moeten opbergen. Wanneer ik jullie zou doden, zou er koninklijk bloed verloren gaan. Ga dus terug naar het land waar jullie vandaan komen en vertel daar dat men in heilig Rusland ook genade kent en dat er machtige helden zijn die zijn glorie en eer weten te verdedigen." Ilya keerde hen de rug toe en liet hen sprakeloos achter.

Hij reed meteen door naar de stad Smolensk waar niemand hem groette toen hij de poort binnenreed. Het leek wel of de stad uitgestorven was. De straten waren leeg en zelfs op de markt was geen levende ziel te bekennen. Uit de kerk die er dichtbij lag, hoorde Ilya gebed en gezang opstijgen. Ilya reed erheen, bond zijn paard vast aan de ijzeren ring van een gebeeldhouwde pilaar en trad de kerk binnen. "Van de ongelovigen en heidenen, verlos ons Heer." Van de bloeddorstige Tataren, bevrijd ons Heer! Van hel en verdoemenis, spaar ons Heer!" hoorde hij de menigte zonder ophouden reciteren. Toen er eindelijk een stilte intrad, liep Ilya naar voren en sprak de menigte toe: "Luister naar mij, inwoners van Smolensk! Waarom belijdt gij uw zonden en bereidt gij u voor op de dood?" - "Weet gij dan niet, vreemdeling, dat onze stad belegerd wordt door een machtig leger van Tataren die elk ogenblik kunnen binnenvallen? Daarom bereiden wij ons voor op een zekere dood en is het gebed het enige dat ons nog kan redden," antwoordde een van de priesters.

"Gij maakt u onnodige zorgen, burgers van Smolensk!" riep Ilya uit. "Klim op de stadsmuur en overzie de vlakte die de stad omgeeft. Zeg mij dan of de Tataren waken, slapen of dood zijn." De mensen liepen haastig de kerk uit en verdrongen zich op de stadsmuren. Een goede tijding wordt maar al te graag geloofd! Nu zij met eigen ogen zagen dat de heidenen dood op de grond lagen, barstten zij in luid gejubel uit. Zij vielen elkaar om de hals en schreiden tranen van vreugde. Zij zochten en vonden hun redder en riepen: "Dappere held, gij hebt ons bevrijd van onze doodsvijanden. Büjf bij ons en wij zullen u benoemen tot burgemeester van onze stad."

"God verhoede dat een boerenzoon een edelman wordt," antwoordde Ilya. "Dat is even erg als wanneer een edelman een boer wordt, een priester een beul, of een beul een priester. Wijs mij liever de kortste weg naar Kiev." - "De kortste weg naar Kiev kunt gij onmogelijk gaan," zei iemand uit de menigte, "want die loopt over het Zwarte Moeras, waar iedereen die er een voet zet een wisse dood wacht. U zoudt dan ook de wild bruisende rivier Smorodina moeten oversteken, maar het grootste gevaar zijn de rovers in de bossen van Briansk met hun hoofdman Nachtegaal. Hij zingt als een nachtegaal, sist als een slang, brult als een stier en schreeuwt als een Tataar. Iedereen die het hoort, valt ter plekke dood neer. Neem liever de andere weg naar Kiev, beste vriend. Ik zeg dit in uw eigen belang!" - "Ik zal toch de kortste weg nemen," zei Ilya beslist. Hij liet zijn paard de zweep voelen en verdween uit het gezicht.

Zijn paard Sivoesjko sprong veilig over het Zwarte Moeras en over de woeste stroom Smorodina. Daarna reed Ilya fier door de bossen van Briansk, waar de rover Nachtegaal op een van de toppen van de zeven grote eikenbomen zat. Toen hij de Russische held zag naderen, zong hij als een nachtegaal, siste als een slang, brulde als een stier en schreeuwde als een Tataar. Het groene gras werd dor, de bloembladeren vielen uit en de bomen bogen zich diep naar de grond. Het dappere paard Sivoesjko viel op zijn knieën. "Kom op jij, aas voor wolven!" riep Ilya hem toe, terwijl hij het dier op zijn flanken sloeg. "Laat jij je door deze komedie van de wijs brengen? Dat ben ik niet van je gewend." Maar het paard bleef onbeweeglijk liggen. Ilya nam daarop zijn boog en plaatste er een stalen pijl in. "Vlieg, pijltje, vlieg!" riep hij, "tref Nachtegaal in zijn rechteroog en kom er door zijn linkeroor weer uit." De pees trilde, de pijl snorde en trof de rover inderdaad in zijn rechteroog. Als een blok viel Nachtegaal uit de boom. Ilya greep hem en bond hem met zijn blonde lokken aan zijn stijgbeugel vast. Hij leidde zijn paard verder met zijn linkerhand, terwijl hij met zijn rechter de bomen ontwortelde die hem in de weg stonden. Hij schoot op die manier niet zo hard op, maar na een tijdje zag hij toch het witte paleis van de rover door de bomen heen schemeren. "Kijk eens, lieve dochters," zei de vrouw van de rover, "wat jullie vader voor ons meebrengt: een flinke Russische kerel." De twee dochters keken uit het raam naar buiten en zagen dat het niet waar was. "Onze vader brengt helemaal niets mee, moeder," zeiden zij. "Hij hangt daar smadelijk met zijn haar aan de stijgbeugel van een paard vastgebonden. Een van zijn ogen is door een pijl doorboord en hij bloedt verschrikkelijk. O, arme vader!" - "Geen gezanik!" zei de moeder. "Nemen jullie de hoorns van een wild dier om die Russische knaap mores te leren. Snijd hem in stukken en laat het je goed smaken!"

De rover hoorde wat zijn vrouw gezegd had en riep naar boven: "Gebruik die hoorns niet, lieve kinderen, want deze Ilya is geen partij voor jullie. Verwelkom hem en zet zoet vlees voor hem neer en zoete mede, want hij is een held die zijn weerga niet heeft." De poort werd geopend en Ilya leidde zijn paard naar het binnenplein. Hij verbood echter Nachtegaal aan te raken en hem uit zijn netelige positie te bevrijden. Het loven en bieden begon! De zusters boden Ilya drieduizend roebels als losprijs voor hun vader. Toen hij daar niet op inging, verdubbelden zij het bedrag en daarna nog eens, maar de held bleef met zijn hoofd nee schudden. "Neem ons goud, ons zilver en al onze sieraden," smeekten de meisjes, "maar laat alstublieft onze dierbare vader hier achter!"

Het was alles tevergeefs. Ilya keerde hen de rug toe en verliet zonder een woord te zeggen de binnenplaats. Hij had zich nu eenmaal in zijn hoofd gezet naar Kiev te gaan, en daar zou hij ook komen. Hij liep rechtstreeks naar het paleis van prins Wladimir waar een groot banket was aangericht. Edele prinsen, machtige bojaren en rijke kooplieden waren in de feestzaal bijeen.

Ilya trad binnen, groette links en rechts en werd uitgenodigd als gast aan de grote eiken tafel plaats te nemen. "Hoe is uw naam en waar komt gij vandaan, beste vriend?" vroeg prins Wladimir hem. "Kunt gij mij ook zeggen langs welke weg gij naar Kiev bent gekomen?" - "Mijn naam is Ilya, doorluchtige vorst," antwoordde de held. "Ik ben een zoon van Iwan uit het dorp Karacharov in de buurt van Moerom. Ik heb de kortste weg naar Kiev gekozen."

Er ontstond een verschrikkelijk rumoer in de zaal. "Onmogelijk!" riep een koopman. "Snoeverij!" vond een bojaar en een andere liet er onmiddellijk op volgen: "Al sinds dertig jaren is er geen mens levend door het Zwarte Moeras en over de rivier Smorodina gekomen. Het ergste zijn de bandieten die door de bossen van Briansk zwerven onder aanvoering van die gevaarlijke rover Nachtegaal." - "Nu u toch toevallig die naam noemt," zei Ilya kalm, "ik heb hem meegebracht! Hij staat buiten op het binnenplein, alleen heb ik hem stevig vastgebonden aan de stijgbeugel van mijn paard. U kunt zichzelf overtuigen, edele prins Wladimir, dat ik de waarheid spreek." De prins stond meteen op, wierp zijn mantel van sabelbont over zijn schouders, zette zijn hoed op en liep naar het plein om de gevreesde rover te zien. Toen de prins hem beval te zingen, zei Ilya: "Gehoorzaam en doe wat de prins van je verlangt, maar zing niet te hard en laat al die andere geluiden die je op jouw repertoire hebt achterwege, anders krijg je met mij te doen."

De rover luisterde echter niet naar Ilya's waarschuwing. Hij floot eerst heel mooi als een nachtegaal, maar daarna liet hij het gesis van een slang horen, het gebrul van een stier en het geschreeuw van een Tataar. De echo van zijn machtig geluid klonk door de gehele stad, de torens schudden en de koepels van de kerken deinden heen en weer. De ruiten van de vensters versplinterden en een oud huis zakte in elkaar. Wanneer Ilya het hoofd van de prins niet bedekt had met diens mantel, zou deze zeker in onmacht zijn gevallen.

De prins en de bojaren keken met vrees gemengd met verachting naar de roverhoofdman die nu eindelijk gevangen was en die zowel de prins als Ilya van Moerom smeekte hem te bevrijden. Hij beloofde hun al zijn rijkdommen over te dragen. Hij beloofde ook dorpen en steden rondom Kiev te bouwen en kloosters te stichten om de christelijke godsdienst te verspreiden.

"Geloof hem niet, doorluchtige prins," zei Ilya. "Hij is een aartsleugenaar die niets opbouwt, maar alleen alles vernietigt." - "Wanneer jullie hem ongehinderd laten gaan," mompelden de bojaren, "zal hij ons allen doden!"

De prins liet daarom een diepe kuil graven, honderd vadems diep en honderd vadems breed. Daar werd de rover door Ilya heengebracht. Hij werd losgemaakt en in die kuil gesmeten. Honderden bedienden wierpen er meteen zand over.

Zo werd dit het graf van de rover Nachtegaal. Men vond het niet gewenst er een grafsteen op te plaatsen. Wel werd er een groot feest gegeven in het paleis van prins Wladimir ter ere van de grote held Ilya van Moerom.