woensdag 30 oktober 2024

Volksverhalen Almanak


De slangeman


Er was eens een man met een dochtertje. Zijn echtgenote was overleden en hij zocht een min om het kind te voeden. Die voedde haar tot ze groot genoeg was om op de binnenplaats te spelen waar de dodoki-boom groeit. Toen ging het meisje naar school om te leren lezen. Toen ze van school kwam fluisterde de min haar altijd allerlei kwaads in: "Als je vader terugkeert moet je hem zeggen: pluk een dodoki-vrucht om mee te spelen als je echt van me houdt." Nu was deze dodoki-boom reusachtig groot. Niemand kon er in klimmen en wie het toch probeerde stierf.
Elke dag herhaalde de min dit tegen het meisje, en op een dag sprak ze tot haar vader: "Vader, pluk alsjeblief een dodoki-vrucht voor mij om mee te spelen." De vader was verschrikt toen hij het verzoek van zijn dochter hoorde. Hij wist heel goed dat ieder die geprobeerd had in de boom te klimmen was doodgegaan. Hij weigerde en zei: "Vraag maar iets anders om mee te spelen, en ik zal het voor je kopen." Het dochtertje drong echter aan en uiteindelijk gaf de vader toe. Hij beval iemand naar boven te klimmen. De man klom, viel en stierf. Ze moesten een grote schadevergoeding betalen aan de familie van de overledene.
Maar de volgende dag herhaalde het meisje haar wens. Haar oom klom in de dodoki-boom, viel en ging dood. En zo ging dit vele dagen door, tot alleen haar vader overbleef.
Toen nam haar vader een nieuwe echtgenote. Deze vrouw had ook al een dochtertje. De man sprak: "Nieuwe vrouw, beschouw mijn dochter als je eigen kind." Maar als ze kookte gaf ze nooit voedsel aan de dochter van haar man. Ook haar eigen dochter gaf niets aan haar stiefzusje. Toen de vader thuiskwam en hoorde dat zijn dochter niets gegeten had was hij zeer boos op zijn vrouw.
Als de vader de volgende ochtend weer weg was kreeg zijn dochter een enorm pak rammel van haar stiefmoeder, die haar uitschold voor al wat lelijk was. "Je bent een ongeluksvogel," schreeuwde de stiefmoeder, "je wilt heel je familie in het graf helpen en mij erbij!" Dit ging zo vele dagen door tot de vader op zijn beurt overleed. Al de rijkdommen van de man werden ingepikt door zijn tweede echtgenote en zijn arm dochtertje zakte dieper weg in de ellende. Haar ouders waren gestorven en hun geesten vlogen rond in de gedaante van vogels.
De stiefmoeder begon aan landbouw te doen en ze verplichtte het kind van haar man voor haar te werken. Ze moest de vogels proberen weg te houden van het rijstveld. Als de vogels toch van het veld kwamen snoepen kreeg het meisje geen eten. Dus zong ze:
ndege msile mpungangwa
ntachinshwa
vogels, eet niet van de rijst van de mensen
want ik zal geslacht worden
En de ouders antwoordden:
kufa kwa kwikwi
mwanetu kapewa
ndege kuamia
sterven van de hik
ons kind wordt de taak gegeven
de vogels weg te jagen
En alle vogels vlogen weg, zonder van het rijstveld te eten.
De buren die ook op het veld werkten zagen dit gebeuren en gingen verslag uitbrengen bij de stiefmoeder: "Het is ongelofelijk, die dochter van je. Als zij het veld bewaakt komt geen enkele vogel van jullie rijst pikken, maar als ze slaapt komen ze wel de rijst opvreten!" En omdat haar stiefmoeder haar verdacht van duistere praktijken kreeg het meisje weer slaag en moest zonder eten naar bed. Ze werd broodmager.
Maar op een dag verschenen die vogels in haar droom en ze zeiden: "Graaf een put aan de voet van de boom naast ons veld en je zult een grote aarden pot met geld vinden." 's Ochtends groef het meisje de put en vond inderdaad het geld. Ze bracht het naar haar stiefmoeder, die haar aframmelde en uitschold: "Weet jij wat je bent?Je bent een dief! Je hebt mijn geld gestolen."
Twee jaar later had het meisje haar eerste menstruatie, en opnieuw verschenen haar ouders in een droom. Ze zeiden: "Als je uitgehuwelijkt wilt worden, neem dan een slang als echtgenoot." Maar de man die haar het hof kwam maken was helemaal geen slang, het was de zoon van haar oom. Toen hij haar ten huwelijk vroeg antwoordde ze: "Ik wil geen man als jij, ik wil met een slang huwen." Haar stiefmoeder was vreselijk boos, omdat ze zo een fikse bruidsschat misliep.
Enkele dagen later vond ze op het veld een slang. De slang vroeg om haar hand en het meisje stemde toe. Ze maakten plannen voor een bruiloft. Toen ze het nieuws vertelde aan haar stiefmoeder was die verontwaardigd: "Wat idioot! Wie trouwt nu met een slang? Mij moet je in elk geval niet verwachten op dat feest van je."
Op de dag van de bruiloft zocht het meisje tevergeefs haar stiefmoeder, dus deed ze de voorbereidingen maar alleen. Voor de ceremonie riep ze de hulp in van een oude vrouw om de rol van de moeder te spelen. Toen de slang 's avonds naar haar huis kwam om de bruid mee te nemen waren de mensen verschrikt en verborgen zich. De slang riep: "Kom maar buiten, ik ben de man van de bruid."
Toen ze buiten kwamen spuwde de slang de ring uit die hij voor zijn bruid had meegebracht. Toen veranderde hij in een mens, en sprak tot de ring: "Ik wil een gouden ketting, ik wil een gouden ring en klederen van vrouwen." Al die goederen kwamen uit de ring. "Nu wil ik mannenkleren, een zwaard, een Arabische dolk en een Arabisch overkleed." Ook deze dingen kwamen te voorschijn. Hij nam de hand van zijn vrouw en deed haar de gouden ring om de vinger.
Het meisje slaakte gilletjes van verrukking: "God, wat nu? Mijn hand!" De vrouw die de plaats van de moeder innam zei: "Draag de ring, mijn kind, draag hem!" Hij nam haar enkel en deed er het gouden kettinkje om. "Ach, kijk nu, mijn enkel!" De oude vrouw riep: "Draag hem dan, mijn kind, draag hem dan!" Aan al haar ledematen deed hij mooie juwelen, terwijl zij alsmaar kreetjes slaakte. Hij doste ook zichzelf uit met mooie kleren en dure sieraden. Het meisje was verschrikkelijk gelukkig met de mooie man waarin de slang veranderd was! Daarna klommen ze beiden in bed en sliepen samen tot diep in de nacht. Toen de stiefmoeder een tijdje later zag welke wending het huwelijk van het meisje had genomen werd ze bitter en zei geen woord.
's Ochtends nam de bruidegom afscheid, trok opnieuw zijn slangehuid aan en zei: "Tot straks, ik ga nu naar het bos. Deze avond kom ik terug." Hij glipte naar buiten.
Toen hij weg was ging de stiefmoeder naar de kamer van het meisje en vroeg: "Wel, wat heeft hij nu met je gedaan, die slang van je?" - "Moeder, ik kan je onmogelijk zijn verhaal vertellen. In elk geval is hij niet echt een slang." Ze liet haar stiefmoeder alle kostbaarheden zien die haar echtgenoot haar had geschonken. De stiefmoeder dacht bij zichzelf: "Ik wil dat mijn eigen dochter ook met een slang trouwt!"
En zo ging de echtgenoot elke dag als slang naar het woud, en 's avonds keerde hij weer naar huis.
Op een dag zei de oude vrouw die de rol van de moeder had gespeeld op de huwelijksceremonie: "Als hij dan toch geen echte slang is moet je zijn slangehuid kapot maken. Als hij de huid 's avonds heeft afgelegd moet je haar stelen en in de haard gooien en er een vuurtje mee maken!"
Toen haar echtgenoot die nacht sliep, sloop het meisje zachtjes uit het bed, greep de slangehuid en schudde eraan tot de magische ring eruit rolde. Daarna deed ze precies wat de oude vrouw haar had aangeraden.
's Ochtends werd haar man wakker. Toen hij zijn slangehuid wou aantrekken om naar het woud te gaan vond hij die niet. Hij begon te huilen. Zijn vrouw vroeg: "Huil je om de slangehuid?" - "Ik huil om de slangehuid, maar vooral om de magische ring." Ze gaf hem de ring terug en hij was verheugd dat die tenminste gespaard was gebleven.
Ondertussen zei de stiefmoeder elke dag tot haar eigen dochter: "Waarom ga je niet naar je boezemvriendin en stiefzusje? Waarom sluiten jullie geen vriendschap? Ze zal je laten zien hoe je een slang als echtgenoot kunt krijgen. Dan zul je ook allerlei kostbare geschenken krijgen, net zoals zij!" Het meisje deed wat haar moeder haar opdroeg en ging op visite bij haar stiefzus. Die zei haar: "Ik heb mijn slangeman gevonden in het bos. Als je er ook een wil zul je daar moeten zoeken, denk ik."
De volgende ochtend ging het meisje naar het bos en stootte er al gauw op een reusachtige slang die zich onder een boom lag te wentelen. Het was wat men noemt liefde op het eerste gezicht, en ze raakten het gauw eens over een huwelijk. Het meisje keerde terug naar de stad om haar moeder het heuglijke nieuws te vertellen. Ze werd hartelijk gefeliciteerd door haar stiefzusje. Enkele dagen later ging ze terug naar het bos en sprak tot de reuzenslang: "Mijn familie is het helemaal eens met ons huwelijk en wil je dolgraag ontmoeten." De slang antwoordde zijn verloofde: "Ga naar huis en vertel je familie dat ik vrijdag naar de stad kom om hen te bezoeken en om je te huwen." Toen haar moeder dit hoorde was ze in de wolken en maakte het hele huis schoon.
De slang hield zijn woord en de bruiloft ging die vrijdag door zoals gepland. De familie liet hem de slaapkamer van zijn bruid zien. De slang rolde zich helemaal op en ging wat slapen. 's Avonds werd zijn bruid bij hem gebracht. Hij riep: "Laat alle mensen nu naar huis gaan, zodat mijn vrouw en ik alleen kunnen zijn!" Alleen de moeder van de bruid bleef achter de deur staan luisteren.
De slang opende zijn geweldige muil en slikte de hand van het meisje in. Ze gilde: "God, wat nu? Mijn hand!" Haar moeder dacht dat ze gilde van verrukking voor een gouden ring die de slang aan haar vinger schoof en riep van achter de deur: "Draag hem, mijn kind, draag hem! En kom alles met mij delen." Een voor een slokte de slang alle ledematen van het meisje op, en haar gillen werd van achter de deur enthousiast aangemoedigd door haar moeder. Toen het meisje geheel verzwolgen was had de slang genoeg gegeten voor een hele week en werd geweldig slaperig. De moeder geloofde dat het jonge koppel nu voldaan in slaap gevallen was en ging zelf tevreden naar bed.
In de morgen klopte ze op de deur van de pasgehuwden om het ontbijt te brengen, maar de slang deed niet open. Hij bleef drie dagen doorslapen. De vierde dag deed de moeder de deur dan maar zelf open. De slang gleed log terug naar het bos. En zo eindigde de dochter van deze hebzuchtige vrouw in de buik van een slang, terwijl haar stiefdochter in geluk en vrede samenleefde met haar echtgenoot.
*   *   *
Samenvatting
Een Afrikaans sprookje over een meisje dat met een slang trouwt. Een meisje trouwt met een slang, die helemaal geen echte slang blijkt te zijn. Hij geeft haar sieraden en geschenken en ze zijn samen heel gelukkig. De stiefmoeder is jaloers en wenst voor haar eigen dochter ook zo'n slangeman als echtgenoot.
Toelichting
Een sprookje uit het Swahili. Veel motieven komen ook in andere sprookjes voor (de jaloerse en gemene stiefmoeder, dier als bruidegom en de slechte afloop van de het stiefzusje - denk o.a. aan Vrouw Holle)
Trefwoorden
Basisinformatie
Thema
Bron
"Swahili sprookjes" verzameld en vertaald door Kris Berwouts. Uitgeverij Elmar, Rijswijk, 1993.
Populair
Verder lezen