De Geknielde Man
Jarenlang stond er in het Vierhouterbos een markante boom die de naam 'De Geknielde Man' droeg. De boom had twee dikke takken die als armen omhoog stonden en leek op een geknield persoon, met benen en voeten achterwaarts en bemoste schoenen in de grond. Het verhaal gaat dat deze boom aan zijn bijzondere vorm is gekomen vanwege een vioolspeler.
In de dagen dat de rovers rond Vierhouten berucht waren, hadden zij hun hoofdkwartier in de 'Bommelskuil'. Eens woonde daar de roverhoofdman Buntman, die zijn ziel aan de duivel had verkocht. In ruil daarvoor waarschuwde de duivel Buntman als er argeloze reizigers, die de moeite van het beroven waard waren, over de wegen rondom Vierhouten trokken.
Buntman was een meedogenloze man die zijn slachtoffers met één klap op hun hoofd dood sloeg. De meeste reizigers die door hem beroofd werden brachten het er dan ook niet levend vanaf. Buntman was zo gevreesd dat de boeren niets durfden te ondernemen en dus kon geen reiziger veilig over de wegen rond Vierhouten trekken.
Regelmatig kwamen er die dagen in de Veluwse dorpen vioolspelers langs om vioolmuziek te maken voor de dorpelingen om zo een centje bijeen te sprokkelen. Enkele van deze vioolspelers hadden de macht om met hun viool bepaalde tonen te laten klinken die mensen en dieren deed verstijven.
Eén van deze vioolspelers, nogal klein van stuk, had op dit gebied een grote bekendheid verworven en de Vierhouters vroegen hem dan ook om hulp toen hij weer in Vierhouten kwam. Ondanks zijn kleine postuur durfde hij het wel op te nemen tegen de uit de kluiten gewassen Buntman.
De speelman volgde de oude weg van Vierhouten naar Gortel door het dichte bos. Hij droeg flink wat goud bij zich en uiteraard lichtte de duivel de hebberige Buntman hierover in. Buntman sprong op de weg en vroeg de vioolspeler om zijn goud. Deze smeekte hem in leven te laten, maar daar had Buntman geen oren naar.
De vioolspeler vroeg hem om een gunst voordat Buntman hem zou doden. Hij wilde graag nog eenmaal viool spelen. Buntman stemde hierin toe. Vrijwel meteen nadat de vioolspeler begon te spelen voelde Bunlman zijn krachten wegvloeien en hij verstijfde over zijn hele lijf. De vioolspeler dwong hem zijn handen in de lucht te steken en op zijn knieën neer te knielen. Buntman had de kracht niet om te weigeren en moest wel gehoorzamen.
"Beuk zul je zijn!" snauwde de vioolspeler.
Prompt veranderde de knielende Buntman in een enorme beuk met de armen als takken omhoog en bemoste schoenen in de grond. Al snel verscheen de duivel en stoof driftig op Buntman af. Hij zou de ziel van Buntman krijgen, maar hoe moest dit nu, nu hij een beuk geworden was?
De vioolspeler zei dat hij zich niet zo druk moest maken, de ziel zat immers in de kop van de beuk? De duivel gaf hem gelijk en sloeg met een enorme klap de grote kop uit de beuk om deze mee te nemen naar het 'Duivelsbos' waar hij meestal vertoefde. Al snel werd het de duivel te zwaar met zo'n zware beuken kop onder zijn arm. Hij perste de ziel uit de kop en wierp deze weg. Het bosgedeelte waar hij dat deed kreeg later de naam 'Buntmanskop'.
Zo komt het dat de beuk, later bekend geworden als 'De Geknielde Man' er uitzag als een knielende menselijke gestalte met de armen omhoog waarvan echter het hoofd ontbrak. De boom zelf stond op een walletje naast de weg. Vele jaren was het een bekende toeristische attractie maar ook bomen hebben niet het eeuwige leven. De boom is verdwenen, maar het verhaal, waarom deze boom zo'n wonderlijke naam had, wordt nog altijd verteld.
* * *
Samenvatting
Een Veluws volksverhaal over een versteende rover. In de bossen van Vierhouten woont een beruchte rover. Op een dag komt hij een vioolspeler tegen die de kunst beheerst d.m.v. klanken mensen of dieren te laten verstenen. De vioolspeler verandert de rover in een beuk die de vorm heeft van een knielende man. Sindsdien heet die boom: 'De Geknielde Man'.
Toelichting
Deze sage verklaart een hoop namen van gebieden rondom Vierhouten.
De 'Bommelskuil' werd vroeger ook wel Beemans- of Boerboomkuil genoemd. De namen 'bommels', 'beemans' en 'boerboom' zijn allemaal afleidingen van het woord 'boeman', een verwijzing naar de duivel. Vroeger werden er in de 'Bommelskuil' erediensten, rechtspraak en Maalmannenzittingen gehouden. Later werd het een plek waar zich velerlei gespuis ophield. Ooit is er de rover en zigeuner David tegen een boom dood geschoten. Die boom - aan de rand van de 'Bommelskuil' - groeide uit tot een enorm exemplaar en heette nog jarenlang 'Davidsboom'. De boom is allang verdwenen, maar de geest van David schijnt er nog altijd rond te spoken.
Van de rover Buntman uit Vierhouten wordt beweerd dat hij de broer zou zijn van de beruchte herbergier Buntman (of Bunterman) uit Nunspeet. Over die laatstgenoemde Buntman, die de herberg 'De Trompet' aan de Harderwijkerweg runde, gaat het bekende verhaal van de 'Rokende Berg' in Nunspeet. Zie: De Buntermansberg te Nunspeet.
Er wordt ook verteld dat er in de 'Bommelskuil' een grote schat begraven liggen. Er rust echter een vloek op die schat: "Alleen hij, die bij volle maan, het goud weet uit te spitten en daarbij zwijgen kan, zal het bezitten." Velen hebben het al geprobeerd en hebben ook daadwerkelijk een kist met goud gevonden. Zodra men echter wat vindt gooit de duivel de afschuwelijke doodskop van Buntman in de kuil, een knappe jongen die dan geen kreet van afschuw uitslaakt. Promp verdwijnt hiermee de zojuist opgegraven goudkist. Slechts een enkeling doorstaat deze eerste proef en kan de kist ook daadwerkelijk uit de kuil halen. De duivel gaat vervolgens echter op de kist zitten - overigens onzichtbaar voor de mensen - waardoor deze loodzwaar wordt. Tillen is dan haast onmogelijk, waardoor men uiteindelijk in woede uitbarst en een kreet slaakt. Ook dan verdwijnt de kist. Zie ook: De witte juffer van Hoog Soeren en Blauwe Gerrit.
Trefwoorden
volksverhaal, sage, gelderland, beuk, zigeuner, vierhouten, vioolspeler, veluwe, boom, rover, verstenen, buntman, viool
Basisinformatie
- Herkomst: Gelderland, Nederland
- Verhaalsoort: sage, volksverhaal
- Leeftijd: vanaf 10 jaar
- Verteltijd: ca. 4 minuten
Feest / viering
Populair
Verder lezen
De geesten van de nacht