donderdag 21 november 2024

1828
Kennis voor het volk
VANDAAG
DE DAG
27
augustus

Op 27 augustus 1826 sterft de Friese wolkammer Eise Jelteszn Eisinga. Hij laat in de Friese stad Franeker een in zijn vrije tijd gebouwd gigantisch en nog steeds werkend planetarium achter. Zijn voornaamste drijfveer was het voor gewone mensen toegankelijk maken van de sterrenkunde. De directe aanleiding voor de bouw van het planetarium was een samenstand van vier planeten in het voorjaar van 1774. Een krantenartikel uit die tijd bestempelde dit voorval als de mogelijke oorzaak van de ondergang van de wereld. Eisinga besloot een bewegend schaalmodel van het zonnestelsel te bouwen, om de mensen te laten zien wat er in werkelijkheid aan de hemel gebeurde. Daartoe verbouwde hij de zoldering van zijn woonkamer in een raderwerk van hoepels en schijven van eikenhout met duizenden handgesmede spijkers. Zie: Koninklijk Eise Eisinga Planetarium
27 augustus geboren
Man Ray
1890
Ad van Emmenes
1897
Georg Wilhelm Friedrich Hegel
1770
Jelle Zijlstra
1918


1990Luuk de Jong
Nederlands voetballer (FC Twente, PSV, Sevilla FC).
1986Sjoerd van Ramshorst
Nederlands sportpresentator (NOS Studio Sport).
1986Sebastian Kurz
Oostenrijks politicus (ÖVP) en bondskanselier.
1976Mark Webber
Australisch Formule 1-coureur.
1971Ernest Faber
Nederlands voetbaltrainer (PSV).
1964Henk de Jong
Fries voetbaltrainer (Cambuur, De Graafschap).
1958Tom Lanoye
Belgisch schrijver.
1955Kristien Hemmerechts
Vlaams auteur.
1955Laura Fygi
Nederlands jazzzangeres.
1950Adri Duivesteijn
Nederlands politicus (PvdA).
1947Barbara Bach
Amerikaans actrice, echtgenote van ex-Beatle Ringo Starr. Bekend als Bondgirl in 'The Spy Who Loved Me'.
1944Jan Bols
Nederlands langebaanschaatser.
1944Cherry Duyns
Nederlands verhalenverteller, journalist, redacteur en filmmaker. Maakte samen met Armando het televisie- en theaterprogramma 'Herenleed'.
1937Alice Coltrane († 2007)
Amerikaans jazzpianiste, organiste, harpiste en componiste.
1933Joke Smit († 1981)
Johanna Elisabeth Smit. Nederlands gevierd en gerespecteerd feministe (voorzitter Man-Vrouw-Maatschappij).
1929Ira Levin († 2007)
Amerikaans schrijver.
1918Jelle Zijlstra († 2001)
Nederlands minister-president van het Kabinet-Zijlstra van 1966 tot 1967. President van De Nederlandsche Bank van 1967 tot 1981.
1910Moeder Teresa († 1997)
Macedonisch / Indiaas missionaris. In Calcutta (India) zette zij een wereldwijd bekend werk onder armen op, dat zij tot haar dood toe leidde. In 1979 ontving zij voor haar werk de Nobelprijs voor de Vrede. Zie: Moeder Teresa Dag (Albanië).
1908Lyndon B. Johnson († 1973)
36-ste president van de VS. Volgde John F. Kennedy op, nadat die op 22 november 1963 was vermoord.
1897Ad van Emmenes († 1989)
Nederlands sportverslaggever ('De voetbalstanden').
1890Man Ray († 1976)
Amerikaans fotograaf en filmregisseur. Richtte samen met Marcel Duchamp de Amerikaanse tak van Dada op.
1882Samuel Goldwyn († 1974)
Schmuel Gelbfisz. Pools-Amerikaans filmproducent (Goldwyn Pictures).
1877Charles Rolls († 1910)
Brits automobiel- en luchtvaartpionier. Richtte samen met Frederick Henry Royce het bedrijf Rolls-Royce Limited op.
1874Carl Bosch († 1940)
Duits scheikundige en ingenieur. Nobelprijs voor de Scheikunde 1931.
1858Giuseppe Peano († 1932)
Italiaans wiskundige, filosoof en logicus.
1827Charles De Coster († 1879)
Belgisch schrijver die in het Frans schreef (La Légende d'Ulenspiegel, 1867). Zie: Tijl Uilenspiegel.
1770Georg Wilhelm Friedrich Hegel († 1831)
Duits filosoof (Duits idealisme, Hegelianisme).
1666Ivan V van Rusland († 1696)
Russisch tsaar (1682-1696), samen met zijn jongere broer Peter de Grote.
1545Alexander Farnese († 1592)
Hertog van Parma. Italiaan in Spaanse dienst. Heroverde tussen 1579 en 1585 bijna alle grote steden van de zuidelijke Nederlanden. Dat deed hij voor Filips II van Spanje.
- 551(v.Chr.) Confucius
K'ung Fu-tzu. Chinees filosoof. Sommigen beweren dat hij op 28 september in het jaar 551 v. Chr. is geboren. Zie: Dag van de Leraar (Taiwan). Zie: Confucius en de loop van het water.... Zie: Chinese sprookjes, verhalen en legenden.
27 augustus feestdagen
Krishna Janamashtmi - Hindoeïsme
27 augustus in de geschiedenis
1993
1912
1978
1883


1999Na 14 jaar 'trouwe' dienst laat Rusland het ruimtestation MIR onbemand in een baan om de aarde achter. In 2000 verbrandt het in de atmosfeer.
1993Heineken haalt de groene exportflesjes uit de handel. Uit onderzoek is gebleken dat bij het openen van de bierflessen glassplinters vrij kunnen komen.
1991De EEG erkent de onafhankelijkheid van de Baltische staten Estland, Letland en Litouwen.
1989Extremistische sikhs overvallen in de Indiase deelstaat Punjab een trein en doden 23 mensen.
1983De Nederlandse mannenhockeyploeg wint voor het eerst in de geschiedenis de Europese titel.
1978Op de Nürnburgring in Duitsland wordt Gerrie Knetemann wereldkampioen wielrennen op de weg. De Kneet versloeg op de meet de Italiaan Moser.
1973De eerste geslaagde Belgische harttransplantatie, onder leiding van professor Primo, vindt plaats in het Brusselse Brugmannziekenhuis.
1913Luitenant Peter Nestrov van de Russische luchtmacht maakt hoog boven Kiev de allereerste looping met een vliegtuig. Het is het eerste bekende geval van 'luchtacrobatiek'.
1912Tarzan wordt geboren. Of beter gezegd, het boek "Tarzan of the Apes" wordt gepubliceerd. Het is van de hand van Edgar Rice Burroughs.
1896Na één van de kortste oorlogen uit de geschiedenis nemen de Britten de macht over op Zanzibar. De strijd om het eiland duurde 38 minuten (van 9.02 tot 9.40 uur).
1889Charles G. Conn uit Indiana krijgt patent op de metalen klarinet. Nog steeds is het bedrijf Conn een van de meeste bekende makers van muziekinstrumenten (vooral de klarinetten van Conn zijn nog steeds geliefd).
1883De vulkaan Krakatau in de straat Soenda tussen Java en Sumatra heeft een enorme uitbarsting. De berg rijst op, scheurt open en stort in, waarna de zee in het gapende gat stroomt. De tsunami's die hierdoor ontstaan laten 35.000 mensen sterven.
1859In Titusville (Pennsylvania) wordt 's werelds eerste exploitabele oliebron gevonden. De bron zou korte tijd later commercieel in gebruik genomen worden.
1783De eerste ballon die gevuld is met waterstof maakt een vlucht. De onbemande ballon stijgt tot een hoogte van 900 meter.
1660In Londen worden de boeken van John Milton verbrand. Aanleiding zijn de aanvallen van de schrijver op Koning Charles II.
- 55(v.Chr.) Julius Caesar landt in Brittannië.
27 augustus overleden
Le Corbusier
1965
Clément van Maasdijk
1910
Haile Selassie
1975
Anton Geesink
2010


2010Anton Geesink (76)
Nederlands IOC-lid en voormalig judokampioen.
1999Dom Hélder Câmara (90)
Braziliaans katholiek bisschop. Kreeg in de jaren '60 de bijnaam de 'rode bisschop' vanwege zijn grote rol bij de oplossing van en protest tegen de armoede in Zuid-Amerika. Actief tegenstander van de militaire dictaturen in Brazilië.
1990Stevie Ray Vaughan (35)
Amerikaans blueszanger en gitarist.
1988Cornelis Moerman (95)
Nederlands huisarts. Ontwikkelde een omstreden behandeling van kanker. Als duivenmelker merkte hij dat kwaliteit van voeding weerstand van duiven verhoogde. Duiven kregen geen kanker. Hij adviseerde een voornamelijk uit granen bestaand dieet.
1975Haile Selassie (83)
Keizer van Ethiopië (1930-1936 en 1941-1974). Zie: Verjaardag Haile Selassie (Ethiopië).
1967Brian Epstein (32)
Brits zakenman, manager van The Beatles. Epstein overleed aan een overdosis drugs. Er werd gespeculeerd over zelfmoord omdat hij emotioneel en sociaal niet met zijn homoseksualiteit kon omgaan.
1965Le Corbusier (77)
Zwitsers-Frans architect.
1931Willem Hubert Nolens (70)
Nederlands priester-politicus, lid van de Tweede Kamer van 1896 tot 1931.
1919Louis Botha (56)
Zuid-Afrikaans opperbevelhebber en eerste minister-president.
1910Clément van Maasdijk (25)
Nederlands vliegenier en luchtvaartpionier. Hij was de eerste Nederlander die omkwam bij een vliegtuigongeluk. Op de plek van het ongeluk - op de Warnbornse heide nabij Schaarsbergen (Arnhem) - staat een gedenksteen.
1828Eise Eisinga (84)
Fries amateur-astronoom die zelf een planetarium bouwde in Franeker.
1576Titiaan
Tiziano Vecelli of Vecellio. Italiaans kunstschilder van de hoogrenaissance.