De Nijmeegse Vierdaagse wordt in 2025 gehouden van dinsdag 15 t/m vrijdag 18 juli. De Vierdaagse van Nijmegen (Internationale Vierdaagse Afstandsmarsen Nijmegen) start elk jaar op de 3e dinsdag in juli. Naast de wandelvierdaagse staat Nijmegen ook bekend om haar Vierdaagsefeesten.Er is een inschrijflimiet voor de Nijmeegse Vierdaagse van 47.000 deelnemers. Inschrijven kan jaarlijks vanaf de eerste week van februari. Bij overschrijding van de inschrijflimiet worden sommige individueel ingeschreven deelnemers uitgeloot.
De historie van een wereldevenement
In het najaar van 1904 richtten sergeanten van het 6e Regiment Infanterie in Breda een voetbalclub op. De onderofficieren blaakten van enthousiasme en bij het éénjarig bestaan organiseerden zij een toernooi, dat in 1906 en 1907 de Sportdagen voor het Veldleger werd.
Het succes van hun initiatief leidt bij de verschillende sportbonden en maatschappelijke organisaties tot de wens een koepelorganisatie in het leven te roepen. De lichamelijke opvoeding in Nederland is al decennia lang in handen van onderwijzers en (oud-)militairen die zich inzetten voor schoolgymnastiek en militaire vooroefening.
Eerste sportkoepel
De dames en heren die op 3 april 1908 in het Zuid-Hollandsch Koffiehuis aan de Groenmarkt in Den Haag bijeen zijn, vormen met de Nederlandsche Bond voor Lichamelijke Opvoeding (NBvLO) de eerste sportkoepel in Nederland.
Overal in het land zijn mensen van de veertig organisaties actief om kinderen na schooltijd door sport en spel een betere conditie te geven. De jeugd geeft regelmatig demonstraties van gymnastische oefeningen en (bal)spelen.
De piepjonge organisatie vertilt zich echter aan de financiële consequenties van een en ander, ondanks de grote geldelijke steun van het Ministerie van Binnenlandse Zaken.
'Vierdaagse' populair
De NBvLO gebruikt een idee uit juli 1907 van luitenant C. Viehoff uit Arnhem ‑om in vier dagen naar de sportdagen in Breda te marcheren- als uitgangspunt voor de 15 parcoursen die in 1909 voor de eerste Vierdaagse ontworpen worden.
Daags na Koninginnedag, op woensdag 1 september, starten 306 deelnemers vanuit een tiental kazernes voor de ongeveer 150 kilometer die van garnizoen naar garnizoen afgelegd moeten worden. Er doen tien burgers mee. In Friesland is het parcours afgelast wegens de slechte toestand der wegen en drie gaan er niet door vanwege cholera in Rotterdam.
'Vierdaagsen' zijn populair in die tijd. Op een ander moment in het jaar zijn er vierdaagse afstandsritten te paard, een fietsvierdaagse over bijna 500 kilometer en vier dagen roeien op onze rivieren. In 1910 beperkt de Bond zijn vierdaagse wandelactiviteit tot één route vanuit Arnhem over Doesburg, Zutphen en Apeldoorn.
In dat jaar ook brengt Pierre de Coubertin als voorzitter van het IOC een bezoek aan de Bond in Den Haag. Niet bondsvoorzitter kolonel W.F.K. Bischoff van Heemskerk, maar Frits baron van Tuyll van Serooskerken wordt dan in 1912 de eerste voorzitter van het Nederlands Olympische Comité.
Eerste vrouw
Het belang dat de overheid hechtte aan de geleverde prestaties was al gebleken uit de erkenning van het Ereteken voor betoonde marsvaardigheid (het Vierdaagsekruis) van militairen door Koningin Wilhelmina in oktober 1909.
Utrecht (1911), Nieuw-Milligen (1916), Den Bosch (1918), Amersfoort (1919) en Breda (1924) zijn naast Nijmegen uitgangspunt of centrum van de Vierdaagse, voordat de oudste stad van Nederland in 1925 definitief de Vierdaagse binnen haar muren onderdak verleent.
Terwijl het aantal burgers geleidelijk stijgt, duurt het tot 1919 voordat de eerste vrouw met succes de Vierdaagse voltooit: mevrouw N. van Stockum-Metelerkamp uit Amersfoort.
1928: Internationaal
Overigens duurt het nog tot 1928 voordat de eerste wandelsportvereniging wordt opgericht (de Rotterdamse Wandelsport Vereeniging).
De Olympische Spelen van Amsterdam in datzelfde jaar zijn voor marsleider Jhr mr J.W. Schorer aanleiding ook buitenlandse delegaties uit te nodigen naar de Vierdaagse. Duitsland, Frankrijk, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk komen naar Nijmegen. De veertig Britse deelnemers van de Road Walking Association zijn naar social class verdeeld in vier groepen die allemaal een groepsprijs verwerven en tot op de dag van vandaag wordt om het 'Nijmegen-shield', waarop deze vier penningen bevestigd zijn, jaarlijks een estafettewedstrijd gelopen!
Het Vierdaagselied
In de jaren dertig groeit de vermaardheid van de Vierdaagse dank zij de inspanningen van de Koloniale Reserve in Nijmegen, vooral vanwege de nasimaaltijd die de koks serveren.
Kussengevechten op de zolders van de Prins Hendrikkazerne en in het tentenkamp op het Molenveld nemen de wandelaars als onvergetelijke herinneringen mee naar huis.
In 1932 componeert H.A. van Mechelen met een tekst van J.P.J.H Clinge Doornbosch het Vierdaagselied. Politicus Maarten Schakel Sr, die in 1933 vanuit Noordeloos voor het eerst naar de Vierdaagse kwam ‑ "met een rieten koffertje achterop de fiets" ‑ zei tijdens het eerste wandelsportberaad in 1983: "Er zijn weinig liederen uit de jaren dertig die mij nog aanspreken. Het Vierdaagselied is er één van."
Zowel de organisatie als de deelnemers leren jaar na jaar wat de Vierdaagse tot het bijzondere evenement maakt waarover de gehele (wandel)wereld spreekt. Vallen in 1921 door de grote hitte rond Amersfoort zon veertig procent van de deelnemers uit (602 halen de eindstreep), in 1939 zullen er slechts 2,39% uitvallers zijn, een ongeëvenaard record.
Na de oorlog
Na de Tweede Wereldoorlog neemt Nijmegen, ondanks het verwoestende bombardement van 22 februari 1944, de uitdaging aan om ook de Vierdaagse te laten herrijzen. Het lukt wonderwel, dankzij een geldinzameling onder de bevolking en de inzet van veel vrijwilligers. Er zijn in 1946 zelfs meer deelnemers dan ooit tevoren. Dat zal een tendens blijken.
Maar de littekens van de oorlog blijven pijnlijk in 1954 starten in Apeldoorn de vierdaagse wandeltochten van de Nederlandse Wandelsport Bond. Het remt de ontwikkelingen in Nijmegen niet en na enige decennia is er plaats voor beide: Apeldoorn gaat naar de tweede dinsdag in juli, Nijmegen start op de derde dinsdag.
Aldus is na september, augustus en juni ook de "laatste volle week van juli" (zoals majoor Breunese bepaalde) geschiedenis geworden.
Spectaculaire stijging
De komst van steeds meer deelnemers uit landen van over de gehele wereld leidt ertoe dat de Vlaggenparade van de binnenplaats van de Prins Hendrikkazerne, via het Molenveld en de Wedren naar het Goffertstadion verhuist.
Toenemende welvaart en vrije tijd zorgen er onder meer voor dat het aantal landen in de Vierdaagse van 7 à 8 stijgt tot 60 in 2004. Bovendien leiden het predicaat 'Koninklijke' voor de Bond (1958) en de deelname van Z.K.H. prins Claus tot spectaculaire stijging van het aantal deelnemers.
Inmiddels hebben, onder de marsleiders Tonnie van Dongen en Chris Bos, meer dan honderd landen deelnemers in de Vierdaagse gehad na 1989 vooral vanuit Oost-Europa.
Gastvrijheid
De steun van de Gemeente Nijmegen, het Ministerie van Defensie, sponsors en vrijwilligers van Rode Kruis tot bureaulist is daarbij onontbeerlijk.
Toen in de scholen de extra ruimte die de kazernes niet kon bieden ook te krap was geworden voor de (militaire) deelnemers, werd ruim 25 jaar geleden op Heumensoord een locatie gevonden die aan zesduizend soldaten onderdak en slaapgelegenheid biedt.
Burgers logeren vaak jarenlang bij hetzelfde gastgezin, dat er een eer in stelt zijn gasten een heerlijke Vierdaagseweek te bezorgen. En langs de kant van de weg is ook voor van alles gezorgd: van tuinslangdouche tot mobiel toilet, van appeltjes voor de dorst tot serviceclub.
Vierdaagsefeesten
Uit onvrede over 'te hoge' bierprijzen boycotten eind jaren zestig de deelnemers de Nijmeegse horeca, maar Nico Grijpink en zijn medestanders schiepen de Zomerfeesten, na een bescheiden en vooral gratis begin uitgegroeid tot een fenomeen in het begin van de 21ste eeuw: tijdens de Vierdaagse en de Vierdaagsefeesten zijn er bijna één miljoen mensen in het Nijmeegse stadshart.
Een wandeltocht in Nederland.
Verder lezen
Meer informatie (externe link)
Zie ook
Actueel
Komende feesten
Reformatiedag
Divali