Wereld Feesten Almanak

Het stierenrennen is altijd dodelijk voor de stieren, kijk daarom ook eens op de website van het Comité Anti Stierenvechten (CAS).

Las fiestas de San Fermín (of: San Fermín-feesten). Jaarlijks van 6 tot en met 14 juli vinden 'Las fiestas de San Fermín' (de feesten van de heilige Fermín) plaats. Iedere ochtend vindt er het zogenaamde 'encierro' (stierenrennen) plaats: duizenden waaghalzen rennen (soms halfdronken) vóór en tussen de stieren over 900 meter afgezette straat naar de arena.

Daarom is het feest ook wel bekend als het 'Stierenrennen in Pamplona'. Het dagelijkse ochtendritueel beslaat slechts enkele minuten van de negen dagen durende feesten ter ere van San Fermín.

Jaarlijks komen er duizenden bezoekers kijken hoe in acht dagen 48 vechtstieren en tientallen ossen door de straten worden gejaagd en wagen sommigen zich op het parcours.

De opening van de festiviteiten
Om 12:00 uur 's middags op 6 juli, starten Las Fiestas de San Fermín met een knallende vuurwerkraket, de chupinazo. Honderden flessen champagne sproeien uit over de menigte die zingend en schreeuwend de traditionele rode halsdoeken om bindt.

Na de chupinazo, eet, zuipt en danst men de liederlijke feestweek in, met een nachtelijke onderbreking door een officieel muziek- en vuurwerkfestijn.

Voorbereidingen voor het stierenrennen
Tijdens de encierrillo tocht - aan de vooravond van het stierenrennen - leiden drijvers de stieren door de stad. De eindbestemming is de stal bij de Santo Domingo, waar de beesten de nacht doorbrengen. Geruisloos - vergeleken met de luidruchtige komende encierro.

Voor het stierenrennen sluiten de organisatoren de route zeer vroeg in de ochtend hermetisch, met een houten omheining. Tegelijkertijd veegt men het resultaat van de feestnacht (de nachtelijke feestgangers en het vuilnis) van de straten. Niet-claustrofobische toeschouwers staan achter de dubbele omheining van de route. De eerste ruimte is voor medische teams en voor de lopers die uit de 'flipperkast' moeten springen.

Traditioneel dragen veel lopers een wit shirt en broek met een rode sjaal en sjerp. Gespannen verzamelen ze zich bij de startplaats onder aan de Santo Domingo bij het, met sjaals van de peñas verfraaide beeld van San Fermín. In een nis van de muur wacht de heilige op de klappende en toezingende menigte.


De dagelijkse stierenrennen: de encierros
De encierro, het stierenrennen, is dagelijks van 7 tot en met 14 juli. Er gaat een vuurpijl af zodra de stieren in de straat worden gelaten, gevolgd door een tweede vuurpijl als alle stieren in de straat zijn.

Het is onmogelijk om tegen de zes snelle stieren te rennen of ze zelfs maar bij te houden. De ervaren renner start langzaam met een voorsprong van dertig seconden en rent pas 'muy rapidamente' bij het naderen van de kolossen.

Een ontsnapping door of over het hek is niet dom; bedenk dat deze dieren meer dan 600 kilo wegen en dat de twee keiharde horens praktisch door alles heen snijden. En, ze zijn zeker niet goed gemutst.

Vooral tijdens de drukke weekenden, is de route overstelpt met mensen. Het risico van geduw, getrek, valpartijen en opgestapelde mensenmassa's is dan nog groter. In het meest nauwe deel van de tocht, komt het voor dat de stieren over de lichamen walsen, veel gewonden en zelfs doden achterlatend. In 2004 eindigde bijvoorbeeld de zesde dag van het stierenrennen nog in een bloedbad.

Overigens is oprichten na een val al meerdere malen dodelijk gebleken (de laatste keer in 1995). Blijven liggen met de handen over het hoofd zou minder schadelijk zijn.

Wie de aandacht van de stieren probeert te trekken, brengt zichzelf (en anderen) in het grootste gevaar. De 'held' mag blij zijn als hij er alleen met een pak slaag van medelopers vanaf komt.

Als een stier zich niet omdraait of zich van de groep afscheidt, is de race binnen een paar minuten voorbij. Een derde vuurpijl laat weten dat alle stieren in de arena zijn. Na de vierde en laatste vuurpijl zijn alle stieren in hun stallen.

Processie
Op 7 juli trekt een processie door de straten van het oude centrum van Pamplona. Een kleurrijke traditie uit de 13de eeuw met veel muziek, vier meter hoge reuzen (Géants), oude kostuums en pracht en praal. De processiegangers verzamelen zich voor de kerk van San Lorenzo, waar enkele overblijfselen van het lichaam van San Fermín en zijn beeld worden bewaard. Het beeld wordt vervolgens in een twee-uur-durende tocht door de stad gevoerd met diverse hommages en zangpartijen. Terwijl de Maria-bel klinkt, keert men terug in de kerk. De afscheidsgroet is het meest emotionele moment.

Muziek
Op ieder tijdstip van de negen dagen zijn er georganiseerde en spontane uitbraken van muziek en dans. Er is veel internationale muziek en ook regionale straatvarianten, zoals de Txistularis (fluitisten). Gaiteros spelen het authentieke geluid van San Fermín, de Baskische Gaita; een soort doedelzak, maar dan zonder de zak, en veroorzaker van veel geluid.

Geprogrammeerde openluchtconcerten worden aangevuld met spontane bijeenkomsten in de nachtelijke uren. In de vele bars zijn er de meest uiteenlopende muziekstijlen van rock tot elektronische muziek en van Reggae tot de Wals.

Muziek gedurende de San Fermín is vooral Charangas muziek. Dit is de verzamelnaam voor de vele Brassbands met hun luide koperen instrumenten en drums die, dag en nacht, op straat paraderen. De besten hiervan behoren tot de Peñas die een belangrijk aandeel hebben in de organisatie van de festiviteiten.

De brassbands van deze 16 besloten clubs wakkeren spontaan straatdansen aan in de oude wijk rond Jarauta en in de arena na het stierengevecht. 49 muzikanten van de officiële Brassband van de stad, de Pamplonesa, spelen tijdens alle grote gebeurtenissen. Dagelijks om 6:45 uur is hun traditionele muziek te bewonderen in de straten tijdens Las Dianas.


Stierengevechten
In Pamplona worden er doorgaans geen Corridas (stierengevechten) gehouden, behalve tijdens de Fiesta. Dagelijks om 18.30 uur is de Corrida voor veel inwoners het hoogtepunt van San Fermín. De toeschouwers betalen veel geld voor de schaarse toegangsbewijzen.

Een attractie die is uitgevonden door toeristen is een duik van de St. Cecilia fontein. Een sprong vanaf de top in de wachtende armen van goede vrienden... er hebben zich al herhaaldelijk ernstige ongelukken voorgedaan.

En dan zijn er nog vele andere evenementen zoals Baskische folklore en sportwedstrijden, nachtelijke bijeenkomsten met muziekinstrumenten en de traditionele onderbroekenrace.

Het einde
Het Pobre de mí fiesta op 14 juli, is het einde van een lange dag van vaarwel, met in de middag de dansende Reuzen en 's avonds de Peñas.

Om 24.00 uur eindigen de festiviteiten officieel. Duizenden mensen drommen voor het stadhuis en bezingen het einde van het feest, met het deprimerende Pobre de mí (arme ik). Opgeluisterd door het licht van kaarsen, passeren alle typische San Fermín liederen.

Nog een enkeling weigert het einde totdat de laatste bars de rolluiken echt naar beneden laten.

Het enige wat resteert, is de parodie-encierro op de dag na de festiviteiten, de 'encierro de la villavesa'. De laatste feestvierende diehards rennen dan voor het motorische vehikel dat als eerste de straat van Santo Domingo oprijdt.

Historie en herkomst
Men viert San Fermín van 6 tot en met 14 juli. Oorspronkelijk was dit in oktober, maar in 1591 besloten de autoriteiten van de stad de huidige datum te veranderen vanwege het vaak slechte weer.

San Fermín was de zoon van een plaatselijke leider in de tijd dat de stad Pamplona nog hoorde bij het Romeinse Rijk, in de derde eeuw na Chr. Nadat Fermín zich bekeerde tot het Christelijke geloof ging hij het woord verkondigden in Amiens, Frankrijk. Hier kreeg hij problemen met de plaatselijke autoriteiten, met als gevolg folteringen en uiteindelijk onthoofding. Zijn lichaam is nog steeds in de plaatselijke Kathedraal te Amiens en enkele delen zijn verspreid. In de Middeleeuwen keerden drie overblijfselen terug naar Pamplona.

Het stierenrennen van Pamplona, is het meest bekende van Spanje. Ontstaan toen enkele mensen ineens voor de stieren uit gingen lopen, terwijl ze voor de corrida door drijvers naar de arena werden geleid.

In Pamplona koos men voor een nieuwe route met de bouw van een nieuwe arena in 1852. In 1899 werd de encierro hier geboren nadat de tocht werd ingekort. De stieren moesten de nacht doorbrengen in een kleine stal bij Santo Domingo alvorens zij naar de arena werden 'verplaatst'. Deze praktische verhuizing evolueerde al snel tot een groot Fiesta.

Het feest werd internationaal populair na Hemingways' eerste grote roman 'The Sun Also Rises', waarin hij San Fermín beschreef als het feest van de overleving.

De grote stroom deelnemers hebben het stierenrennen de afgelopen jaren steeds gevaarlijker gemaakt. Het aantal riskante toestanden (de ophopingen van de mensenmassa's) en het aantal doden schijnt in de tijd toe te nemen. Hoewel de hoeveelheid fatale ongelukken nog meevalt gezien de grote risico's.

---

Het stierenrennen is altijd dodelijk voor de stieren, kijk daarom ook eens op de website van het Comité Anti Stierenvechten (CAS International).

---

Een feestdag in Spanje.

• Feestdagen Spanje 2025
• Feestdagen juli 2025

• Begin van de winter: 21 december
• Midwinter (Wintersolstitium): 21 december
• Vierde zondag van de Advent: 22 december
• Chanoeka
• Sint Thomas: 21 december
• Lailat-ul-Qadr (Nacht van de Beslissing) 2025