Wereld Feesten Almanak

Traditioneel wordt Moederdag op de tweede zondag in mei gevierd. In 2025 is dat op zondag 11 mei. Dit is overgewaaid uit de Verenigde Staten. Het vieren van Moederdag op de tweede zondag in mei is traditie in o.a. Nederland, België, Duitsland, Denemarken, Italië, Turkije, Australië en Amerika.

In katholieke landen worden moeders veelal op 15 augustus (op Maria Tenhemelopneming) in het zonnetje gezet. Ook in Antwerpen en omstreken wordt traditiegetrouw op die datum Moederdag gevierd.

Leuk om een speciale dag voor je moeder te vieren, maar eerlijk gezegd is het wel zo dat vooral winkeliers er moeite voor doen dat deze dag zoveel mogelijk wordt gevierd.

De geschiedenis van Moederdag
Naar Amerikaans voorbeeld wordt deze dag in Nederland sinds ongeveer 1925 gevierd. De achterliggende gedachte, in haar meest algemene vorm, is dat de moeders, die het hele jaar het gezinsleven draaiend hebben gehouden en het leeuwendeel van de zorgtaken hebben vervuld, op deze ene dag daarvan vrijgesteld zijn en op een voetstuk geplaatst worden. Als meest sprekend symbool van het omgekeerde rolpatroon geldt wel het door de kinderen gemaakte ontbijt op bed. Daarna krijgt moeder het door de kleinere kinderen al lang van tevoren op school gemaakte cadeautje en verder een bloemetje of een ander geschenk, bijvoorbeeld een zeepje of, met een financiële bijdrage van vader, een nieuw huishoudelijk apparaat. Op hun beurt gaan volwassen vrouwen dikwijls op bezoek bij hun moeder, inmiddels grootmoeder, eveneens met een kleine attentie.

In deze vorm weerspiegelt het feest onmiskenbaar een traditionele opvatting van de moederrol, die echter zowel door de lagere scholen als door de commercie, met name de bloemisterij, levend wordt gehouden. Ondanks weerzin bij sommigen tegen het gekunstelde of commerciële karakter van de Moederdagviering lijkt het feest in Nederland een behoorlijke mate van populariteit te kennen. De laatste jaren wordt Moederdag evenwel in toenemende mate verdrongen door Valentijnsdag als gelegenheid om gevoelens van dankbaarheid en genegenheid te uiten.

Herkomst
Historisch gezien maakt Moederdag deel uit van een bredere categorie feesten om een bepaald deel van de bevolking feestelijk te eren. Eind achttiende eeuw, ten tijde van de Verlichting, werden al feesten bedacht en, met gering succes, gehouden voor bijvoorbeeld de ouderen of de boerenstand. Te denken valt ook aan de feestelijke beloning van ijverige scholieren.

De oorsprong van de huidige Moederdag ligt in Amerika. Daar werd in de Methodist Episcopal Church van Grafton, in West Virginia, op 12 mei 1907 voor het eerst Moederdag gevierd. Het initiatief was genomen door Anna Jarvis (1864-1948), dochter van de plaatselijke methodistische predikant. Haar moeder Ann Reevers Jarvis was actief in het volksontwikkelingswerk en had daarbij geijverd 'for better mothers, better homes, better men and women'. Om die gedachte kracht bij te zetten leek het haar goed een 'memorial mother’s day for mothers living and dead' te houden. Haar dochter voerde dit plan uiteindelijk uit. Als datum voor deze Moederdag koos zij de tweede zondag in mei, de eerste zondag na het overlijden van haar eigen moeder op 9 mei 1905.

Met grote energie heeft Anna Jarvis zich ingezet om Moederdag ingang te doen vinden, aanvankelijk vooral via zondagsscholen en kerkelijke jeugdverenigingen en sinds 1912 via de door haar opgerichte Mother’s Day International Association. In datzelfde jaar werd Moederdag een algemene kerkelijke feestdag voor de Methodistische Episcopale Kerk in Amerika. De gedachte om een Moederdag te houden, sloeg dermate aan dat het vanaf 1914, na aanvaarding van een wet door door het Amerikaanse Congres, ook een officiële burgerlijke feestdag werd.

Bloemen
Vanaf het begin hebben bloemen een belangrijke rol gespeeld in de Moederdagviering. Anna Jarvis zag graag dat bloemen, met name anjers, gegeven werden aan moeders die kerkdiensten bijwoonden en gelegd werden op de graven van overleden moeders. Naarmate Moederdag in steeds bredere kring gevierd werd, verwaterde de bedoelde, min of meer religieuze, inslag van de dag en vermengde deze zich met andere, meer wereldse betekenissen. Vanzelfsprekend bood dit kansen voor de bloemenhandel en die werden in Amerika ook gegrepen. Naar verluid betreurde Anna Jarvis de als maar toenemende commercialisering van haar feest.

Moederdag in Europa
Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog raakte Moederdag in Europa pas sinds de jaren twintig bekend. Tijdens het nazi-regime raakte Moederdag in Duitsland besmet doordat de dag werd omgevormd tot een Dag voor de Duitse Moeders. Vrouwen die veel kinderen hadden gekregen, werden dan beloond met speciale medailles. De herinnering hieraan is in Nederland al spoedig vervluchtigd en heeft de opmars van het feest niet gestuit.

Gezien de methodistische oorsprong van het feest is het niet verwonderlijk dat het Leger des Heils als een van de eersten Moederdag in Nederland propageerde.

Hier deed zich al spoedig dezelfde ontwikkeling als in Amerika voor. Vanaf 1924 hield de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij van Landbouw een gerichte campagne voor de invoering van het feest.

Op lagere scholen werden bijvoorbeeld circulaires verspreid met het verzoek aan de onderwijzers die in de klas te bespreken. "De plaats, welke de Moeder als regel inneemt in het huisgezin, is zoo voornaam, dat men werkelijk wel eens nationaal 'De Moeder' mag herdenken," luidde een passage daarin.

In Rotterdam werden in 1927 30.000 tulpen op de scholen uitgedeeld die de kinderen aan hun moeder mochten geven – omdat het Moederdag was.

De publiciteit in de pers rond dergelijke acties maakte Moederdag in nog bredere kring bekend. Ook de banketbakkers zagen in Moederdag een mogelijkheid om hun afzet te vergroten. In 1938 trokken zij bijvoorbeeld door Amsterdam met hun karren, waarop een groot bord was bevestigd met de tekst: ‘Viert Moederdag’.

Een ander propagandamiddel was de jaarlijkse aanbieding door de banketbakkersschool van een kolossale Moederdagtaart aan de koningin. Als geschenk heeft de taart inmiddels aan belang ingeboet, maar een bloemetje voor moeder is nog steeds zeer populair, zoals blijkt uit omzetcijfers van de bloemenhandel rond deze dag.

Betekenis en viering
Moederdag gold in de jaren vijftig en zestig van de twintigste eeuw niet alleen als een huiselijk feest, maar werd op dorpen in bijvoorbeeld Brabant en Limburg door katholieke vrouwenverenigingen en boerinnenbonden ook aangegrepen voor de viering van een gezamenlijke gezellige dag, met bijvoorbeeld een koffietafel en een lezing. Aanvankelijk werd Moederdag in deze kring gehouden op 11 oktober, de kerkelijke feestdag van Maria Moederschap, maar geleidelijk verplaatste men de datum naar de meer algemene viering in mei.

In de jaren zeventig en tachtig ontmoette Moederdag toenemende kritiek van vrouwen die zich bewust werden van hun wensen tot emancipatie en ontplooiing. Zij bestreden het feest met leuzen als 'Wij laten ons niet met een taart in het riet sturen' en betitelden Moederdag als een 'zoethoudertje voor het hele jaar'.

Deze geluiden zijn inmiddels wat verstomd. Al staan de moeders op Moederdag centraal, het feest is tegenwoordig misschien vooral een feestdag voor jonge kinderen waarop ze zelfstandig, en dus spannend, in huis bezig mogen zijn. Het traditionele ontbijt op bed voor moeder verschuift soms naar een brunch of zelfs naar een barbecue!

Moederdag in andere landen
Moederdag wordt in veel landen van de wereld gevierd, maar niet altijd op dezelfde datum. Het vieren van Moederdag op de tweede zondag van mei is alleen traditie in o.a. Duitsland, Denemarken, Italië, Turkije, Australië, België, Amerika, Suriname en Nederland. In veel (katholieke landen) wordt Moederdag op 15 augustus gevierd, de dag van Maria-Tenhemelopneming. In de christelijke kerk is Maria de moeder van Jezus.

In Spanje en Portugal wordt Día de la Madre de eerste zondag in mei gevierd. In Mexico is Moederdag jaarlijks op 10 mei een echte familiedag, waarop veel families samenkomen.

In Frankrijk wordt Moederdag (meestal) gevierd op de laatste zondag van mei (Fête des Mères). Evenals in o.a. Monaco, Zweden (Mors dag), Marokko, Tunesië, Algerije en de Dominicaanse Republiek, zie: Moederdag (Algerije, Marokko, Tunesië).

In Rusland staan moeders centraal op de laatste zondag van november (День матери).

Een feestdag in Anguilla, Antigua en Barbuda, Aruba, Australië, Bahama's, Bangladesh, Barbados, België, Belize, Bermuda, Bonaire, Sint Eustatius en Saba, Botswana, Brazilië, Brunei, Cambodja, Canada, Chili, China, Colombia, Cuba, Curaçao, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Ecuador, Estland, Ethiopië, Fiji-eilanden, Filipijnen, Finland, Gabon, Ghana, Grenada, Griekenland, Guyana, Honduras, Hongkong, IJsland, India, Italië, Jamaica, Japan, Kroatië, Letland, Liberia, Liechtenstein, Maleisië, Malta, Myanmar, Nederland, Nieuw-Zeeland, Oekraïne, Oostenrijk, Pakistan, Papoea-Nieuw-Guinea, Peru, Puerto Rico, Samoa, Singapore, Sint Maarten, Slowakije, Sri Lanka, St. Kitts en Nevis, St. Lucia, St. Vincent en de Grenadines, Suriname, Taiwan, Tokelau, Tonga, Trinidad en Tobago, Tsjechië, Turkije, Uganda, Uruguay, Venezuela, Verenigde Staten (USA), Vietnam, Zambia, Zimbabwe, Zuid-Afrika, Zwitserland.

• Internationale Dag van het Gezin
• Vaderdag
• Nationale Opa- en Omadag

• Feestdagen mei 2025
• Vandaag de dag: 11 mei

• Begin van de winter: 21 december
• Midwinter (Wintersolstitium): 21 december
• Vierde zondag van de Advent: 22 december
• Chanoeka
• Lailat-ul-Qadr (Nacht van de Beslissing) 2025
• Sint Thomas: 21 december