Heiligendag van Januarius (Napels) 2024

Heiligendag van Januarius (Napels)

Datum: donderdag 19 september 2024
Land / gebied: Italië (Napels)
Soort: Heiligendag, Processie
Religie: Christendom (Rooms-Katholicisme)

San Gennaro, het wonder van het bloed. Op de verjaardag van zijn onthoofding - 19 september 305 - gaat jaarlijks het bloed van de heilige Januarius, dat bewaard wordt in een reliekhouder te Napels, weer vloeien.

Als het bloed van San Gennaro (in het Nederlands de heilige Januarius) niet gaat vloeien, ziet het er voor de stad Napels somber uit. Gelukkig voor de Napolitanen vloeit het bloed meestal wel. Het is een wonder waarvoor geen natuurlijke verklaring zou zijn. Of toch?

Heiligendag van Januarius (Napels)

Elk jaar op 19 september wacht Napels met spanning op het schouwspel. In de Duomo, de Napolitaanse kathedraal, stromen duizenden gelovigen samen. Via de Italiaanse radio en televisie volgen miljoenen de gebeurtenis. Het gaat om een zilveren reliekhouder die de aartsbisschop uit een kapel te voorschijn haalt. In deze houder bevinden zich twee kleine, glazen ampullen. Beide ampullen bevatten een vaste, roodbruine substantie. Volgens de kerk is dit het gestolde bloed van San Gennaro, de beschermheilige van Napels.

In een schrijn die staat opgesteld in een kapel van de Napolitaanse kathedraal bevindt zich een reliekhouder met daarin het gestolde bloed van San Gennaro. Op bepaalde dagen van het jaar voltrekt zich een wonder. Het gestolde bloed wordt plotseling weer vloeibaar. Het vloeibaar worden van het bloed is in het verleden ook wel eens waargenomen bij reparatiewerkzaamheden van de schrijn. Dit bracht Italiaanse onderzoekers ertoe naar een stof te zoeken die door trillingen of door schudden verandert van een vaste stof in een vloeistof.

De aartsbisschop houdt een mis ter herdenking van de sterfdag van de heilige. Vervolgens vraagt hij iedereen hardop te gaan bidden. Na een soms wel uren durend gebed gebeurt er iets vreemds. Het gestolde bloed begint te vloeien. Eerst zijn er alleen maar een paar druppels te zien. Maar dan zwaait de aartsbisschop met de reliekhouder. Vervolgens begint de substantie te schuimen. Dan, plotseling, wordt de gehele inhoud vloeibaar. Als de reliekhouder nu wordt heen en weer gezwaaid, kan iedereen het geklots van het bloed duidelijk volgen.

Het is een wonder! San Gennaro was volgens een zevende-eeuwse heiligenbeschrijving bisschop van Benevento, een stad in de bergen achter Napels. Hij was een van de slachtoffers van de christenvervolgingen onder keizer Diocletianus. In 305 kwam hij naar Napels om de christenen daar te bemoedigen. Daar werd hij met zes gezellen opgepakt en voor de wilde dieren gegooid. De legende wil dat de dieren zich aan zijn voeten legden en zijn handen gingen likken. Boos liet de Romeinse prefect hem onthoofden. Dat was op 19 september. Naar men zegt ving een vrome vrouw het bloed op dat van het schavot afdroop.

Al in de vijfde eeuw werden de stoffelijke overblijfselen van San Gennaro in Napels vereerd. In 831 werden zij over overgebracht naar Benevento en in 1154 naar een klooster in Pozzuoli. In 1497 werden zij tenslotte naar Napels teruggebracht.

Op 17 augustus 1389 voltrekt zich tijdens een processie voor het eerst het wonder. Later gebeurt dat regelmatig twee keer per jaar: op 19 september, de dag van San Gennaro's onthoofding, en op de zaterdag voorafgaande aan de eerste zondag in mei, waarop de overbrenging van de stoffelijke resten van Pozzuoli naar Napels wordt herdacht. Weer later kwam daar nog een derde dag bij: 16 december. Op die dag werd het bloed namelijk ook vloeibaar, toen in 1631 een processie werd gehouden om de bescherming van San Gennaro af te smeken. Na vijf eeuwen van rust was de Vesuvius opnieuw uitgebarsten.

Al meer dan zeshonderd jaar lang geldt het vloeibaar worden van het bloed als een zegen voor Napels. Mocht het bloed in een bepaald jaar namelijk niet vloeibaar worden, dan staat de stad een ramp te wachten. Het wonder bleef bijvoorbeeld uit bij de inval van Napoleon in Napels. Ook werd het bloed niet vloeibaar als de pest of een andere epidemie was uitgebroken. In 1978 liet San Gennaro verstek gaan nadat de Napolitanen een communistisch stadsbewind hadden gekozen.

Volgens de bekende Encyclopedia Brittanica alsmede Nederlandse encyclopedieën, is er geen natuurlijke verklaring voor dit wonder. Het verschijnsel zou verscheidene keren wetenschappelijk zijn bestudeerd en moet daardoor als 'echt' worden aangemerkt. En inderdaad: toen in 1902 het vloeibaar geworden bloed met een prisma-spectroscoop werd onderzocht, meenden twee geleerden in het spectrum dezelfde karakteristieken te zien als in bloed.

In 1989 voerde Pierluigi Baima Bollone, een medisch hoogleraar die ook de lijkwade van Turijn onderzocht, nogmaals hetzelfde onderzoek uit. In plaats van een kaars gebruikte hij een sterke lamp als lichtbron. Ook plaatste hij een camera achter de prisma-spectroscoop. Op de foto's van de spectra waren absorptiebanen te zien van hemoglobine. Hemoglobine is het ijzerhoudende eiwit, dat een essentieel bestanddeel vormt van de rode bloedlichaampjes in bloed.

Toch kwamen in 1991 drie Italiaanse geleerden met een zeer aannemelijke verklaring voor het raadsel. Luigi Garlaschelli, scheikundige aan de universiteit van Pavia, en zijn Milanese collega's Franco Ramaccini en Sergio Della Sala rapporteerden over hun resultaat in het Engelse wetenschappelijke tijdschrift Nature. Hun verklaring is het natuurkundige verschijnsel Thixotropie, de eigenschap van bepaalde mengsels om bij mechanische belasting plotseling van een viskeuze toestand (gel) in een vloeibare vorm (sol) over te gaan. Het wordt praktisch toegepast in thixotrope verven (tixverven) die in de bus zeer 'dik' zijn, maar door roeren gemakkelijk strijkbaar worden.

Een feestdag in Italië.

Verder lezen