Wereld Feesten Almanak

De Hartjesdag op de Zeedijk (derde maandag van augustus) zet een eeuwenoude traditie voort. Het heeft zich ontwikkeld tot een soort carnaval, compleet met mannen die zich kleden als vrouw en vrouwen die zich kleden als man. In 2025 wordt Hartjesdag op maandag 18 augustus gehouden, met veel muziek en als hoogtepunt de kroning van de beste cross-dresser van het jaar tot 'Koningin van de Hartjesdagen'.

De Hartjesdag wordt voorafgegaan door de 'Nacht van de Romantiek' (zondag 17 augustus 2025) met diverse optredens in de cafés op de Zeedijk.

Hartjesdag was een feestdag die op de derde maandag in augustus in Haarlem en Bloemendaal werd gehouden, en in delen van Amsterdam, met name rond het Haarlemmerplein, in de Jordaan, en in de Dapperbuurt.

Tegenwoordig is de Hartjesdag (of Hartjesdagen) in het weekend ervoor in de Amsterdamse binnenstad (omgeving van de Zeedijk). Vooral door de homoseksuelen van Amsterdam wordt het uitbundig gevierd met verkleedpartijen, waarbij de meest origineel verklede man en meest origineel verklede vrouw worden gekozen.

Hartjesdag vroeger
Op Hartjesdag werden vroeger vuurtjes gestookt en kinderen zamelden geld in voor vuurwerk dat 's avonds werd afgestoken. Later ontwikkelde het zich tot een soort carnaval, waarbij veel werd gedronken, en mannen zich verkleedden als vrouwen, en vrouwen zich verkleedden als mannen. Het werd toen ook al rond de Zeedijk gevierd.

Johan Braakensiek maakte in 1926 een olieverfschilderij getiteld 'Hartjesdag', dat het feest tot onderwerp had. Door de Duitse bezetter werd Hartjesdag in 1943 verboden. Na de oorlog verwerd het feest tot vuurtjes stoken in de Dapperbuurt, en tenslotte raakte het in onbruik.

Oorsprong
Waar Hartjesdag vandaan komt is niet duidelijk. Waarschijnlijk is het in de Middeleeuwen ontstaan. Vermoed wordt dat de naam een verbastering is van 'hertjesdag'. Het zou een feestdag zijn geweest waarop in de bossen rond Haarlem door het gewone volk op herten mocht worden gejaagd, wat normaal gesproken aan de adel was voorbehouden. Het wild werd vervolgens op straat gebraden en opgegeten.

Hartjesdagen op de Zeedijk
De Hartjesdagen werd in 1997 nieuw leven ingeblazen door de Buurtvereniging Zeedijk. Zij zagen het als goede publiciteitsstunt om de wereld te laten zien hoeveel er was veranderd in de buurt. De Zeedijk was namelijk ooit een no-go gebied waar niemand meer wilde wonen.

Het is een feest voor de buurtbewoners die, ook in die moeilijke tijd, waren gebleven. Zonder hen was het veel moeilijker geweest de buurt weer uit het slop te trekken.

Sinds 1997 worden elk jaar de Hartjes van de Zeedijk gekozen: de meest origineel verklede man en de meest origineel verklede vrouw.

Zie de website van Stichting Hartjesdagen voor de actuele programmering.