Dag van de Jeugd (Zuid-Afrika) 2025

Dag van de Jeugd

Datum: maandag 16 juni 2025
Land / gebied: Zuid-Afrika (Soweto)

Youth Day. Jongerendag. Herdenking van de scholierenopstand in Soweto in 1976.

16 juni 1976 is een mijlpaal in de geschiedenis van Zuid-Afrika. Scholieren van Soweto, de grote township bij Johannesburg, betoogden omdat het apartheidsregime beslist had alle lessen in het Afrikaans* te geven. De scholieren protesteerden omdat dat de taal was van de onderdrukker, want het Afrikaans werd gesproken door zij die de apartheid hadden ingevoerd.

Dag van de Jeugd

De betoging eindigde in een slachtpartij omdat de politie met kogels op scholieren schoot om hen uit elkaar te drijven. De foto bij dit artikel is heel de wereld rond gegaan. Ze toont het eerste slachtoffer, de dertienjarige Hector Peterson, die wordt weggedragen door een vriend in het bijzijn van zijn zus.

De volgende maanden waren zeer chaotisch, in vele townships over heel het land waren er spontaan betogingen. Al snel ging het over meer dan het afschaffen van het Afrikaans als lestaal. De zwarten uit de townships kwamen in opstand tegen het apartheidsregime zelf. Het beperkte hen in hun bewegingsvrijheid, vernederde hen dagelijks en bood hen alleen maar tweederangs onderwijs omdat ze toch maar handenarbeid moesten doen.

Het imago van Zuid-Afrika aangetast
Ook al zou het nog vijftien jaar duren eer de apartheid zou verdwijnen, toch is de Soweto-opstand een keerpunt in de geschiedenis van het land, zeker wat betreft het imago van Zuid-Afrika in het buitenland. In België bijvoorbeeld, dachten veel mensen dat apartheid een systeem was dat door beide bevolkingsgroepen geaccepteerd was. Ze dachten dat blanken en zwarten gescheiden en op hun eigen manier leefden naast elkaar. De onderdrukking van de zwarten door de blanken werd niet altijd gezien en er was nog weinig bewustwording in België over die situatie.

Maar de krantenberichten van 17 juni 1976 over de schietpartij op ongewapende jongeren, maakte de lezers hier duidelijk dat apartheid niet door iedereen aanvaard was. En dat het systeem niet aanvaardbaar was. De maanden en jaren daarop werden er in België en heel de wereld vele acties ondernomen tegen de apartheid.

De afschaffing van de apartheid
Het is moeilijk om alle oorzaken te noemen die geleid hebben tot de afschaffing van apartheid. Belangrijkste was uiteraard het verzet van de Zuid-Afrikanen zelf. Er was ook de figuur van Frederik De Klerk die, bij zijn aanstelling als president in 1989, besliste om Nelson Mandela vrij te laten in 1990. Op wereldvlak had men net de val gehad van de Berlijnse Muur en van het communisme in de Sovjet-Unie. De beslissing van de blanken om te overleggen over het einde van de apartheid werd ook genomen vanwege de druk uit het buitenland, zo was er de uitsluiting van de Zuid-Afrikaanse ploeg uit de Olympische Spelen en vaardigden de Verenigde Naties sancties uit tegen het land. Ook burgers hier lieten hun protest horen door te betogen, petities te tekenen en het boycottem van producten uit Zuid-Afrika (vooral fruit en goudstukken -als belegging-).

Onderdrukking vandaag
Ook nu nog zijn er volkeren in de wereld die onderdrukt worden en wier land bezet wordt, bijvoorbeeld de Palestijnen. Het is uiteraard niet wenselijk dat, zoals in Soweto, kinderen gedood worden vooraleer de internationale gemeenschap zich hun lot aantrekt. De bewustmaking kan al beginnen door getuigenissen van mensen die door de situatie geraakt zijn.

Maar uit de scholierenopstand in Soweto in 1976 kunnen we onthouden dat de mensen zelf voor verandering kunnen zorgen. Het waren de scholieren zelf die protesteerden tegen een maatregel die hen opgelegd werd, het waren de mensen hier die geen fruit meer kochten om zo druk uit te oefenen op het apartheidsregime. Dus, ook vandaag nog, kunnen wij met acties de geschiedenis beïnvloeden.

*Afrikaans: de taal die de meeste blanken in Zuid-Afrika spreken

Overgenomen met toestemming van Oxfam België.

Een feestdag in Zuid-Afrika.

Meer informatie (externe link)