Een sprookje van Grimm over een prinses die 100 jaar slaapt. Een koning en koningin krijgen een dochtertje. Een boze fee spreekt echter de onheilsspreuk uit dat ze zich zal prikken aan een spinnewiel en zal sterven. Een goede fee zorgt er gelukkig voor dat ze niet sterft, maar 100 jaar zal slapen. Als dat gebeurt, valt het hele kasteel met haar in slaap. Er groeit een grote doornhaag omheen en zij wordt bekend als Doornroosje. Een prins lukt het uiteindelijk na 100 jaar om er door te dringen, en als hij haar kust ontwaakt ze en met haar komt ook het hele kasteel weer tot leven. Ze trouwen en leven nog lang en gelukkig.

Vergelijk: De schone slaapster in het bos (ook in rijmvorm) van Charles Perrault.

Dit sprookje heeft veel gemeen met het verhaal van Brünhilde die door een muur van vlammen werd omgeven, i.p.v. rozen en doornen. Alleen Sigurd kon door de vlammen dringen. Zij had zich gestoken aan een slaapdoorn, i.p.v. aan een spindel. Deze Germaanse sage wordt dan ook vaak met het sprookje van Doornroosje vergeleken.

In de Pentamerone is er een vlashaag waar de prins doorheen moet ('Sole, Luna en Thalia', dag 5, vertelling 5) en zo ligt daar het verband met het spinnen weer anders.

Bij Perrault 'La belle au bois dormant' (1696) (zie De schone slaapster in het bos) is het niet de kikker maar de kreeft die de geboorte aanzegt. Opmerkelijk is dat die kreeft in de eerste twee drukken van de Kinder- und Hausmärchen door Grimm wel overgenomen wordt. Het komt ook voor in een variant van hetzelfde sprookje, nl. 'La biche au bois', dat in de verzameling van Madame d'Aulnoy (1698) te vinden is. Bij Grimm wordt aan het slot ook een stuk weggelaten nl. dat Doornroosje en de prins twee kinderen krijgen en pas trouwen nadat de vader van de prins is overleden en deze koning wordt. Zijn moeder stamt namelijk uit een geslacht van reuzen en heeft de neiging om kinderen te eten. Dit leidt tot een reeks van verwikkelingen: ze geeft tijdens de afwezigheid van de koning achtereenvolgens bevel om het dochtertje, Aurora, het zoontje, Jour, en Doornroosje te doden en als maaltijd op te dienen. Ze wordt misleid door de kok en vindt tenslotte zelf de dood.

Perrault had het slot zelf ook al danig gekuist, want in vroegere versies had de prins Doornroosje min of meer verkracht terwijl ze nog sliep... In vroegere uitgaven wordt namelijk door de niet uitgenodigde 13e fee voorspeld dat de dochter van de koning gedood wordt door zich te prikken aan een kafnaald van hennep die in haar vinger blijft zitten. In haar slaap wordt zij door de prins bevrucht en ontwaakt ze pas nadat een van haar twee kinderen de kafnaald uit haar vinger zuigt. Waarschijnlijk heeft Perrault het motief van de bevruchting tijdens de slaap niet geschikt geacht voor zijn lezerspubliek. Dit gebeurt bij hem pas na het ontwaken van Doornroosje. Door de civilisering van het gedrag van de prins kwamen echter de motieven van de geboorte van de kinderen tijdens de slaap en het wegzuigen van de kafnaald uit de vinger van Doornroosje in de lucht te hangen. De kafnaald wordt daarom vervangen door de prik van de spinklos. Het verhaal zoals dat in onze tijd verteld en gelezen wordt is de Grimm versie, zelfs in bundels met de verhalen van Perrault is het slot regelmatig de kus, de bruiloft en "ze leefden nog lang en gelukkig."

De 12 feeën zijn verwant met de 12 hemelse krachten van de dierenriem. Daarmee kon de koning omgaan. Met de dertiende, de kracht van de dood, wist hij geen raad. Een andere uitleg zegt dat de 12 feeën vergeleken kunnen worden met de Nornen van het Scandinavische volksgeloof. De nornen zijn de schrikgodinnen uit de Noorse mythologie. Zij spinnen de levensdraad der stervelingen: een draagt en draait het spinnewiel, een ander spint de draad en de derde verbreekt deze. De Griekse mythologie kent de drie Moiren (in het Latijn Parcae of Fates) die een zelfde rol vervullen. Perrault versterkt dit nog eens door de lotsvervulling uit te laten voeren door middel van een prik van een spinnewiel. Hij geeft aan het verhaal ook een christelijk tintje want als de vader van Doornroosje probeert het lot te sturen door simpelweg alle spinnewielen te vernietigen, is dit zeker analoog aan Herodes die na de aangekondigde geboorte van een nieuw koningskind alle pas geboren jongetjes onder de twee jaar laat doden (Matteüs 3, 16).

Doornroosje is een sprookje van dood, slaap en opwekking uit de slaap. De roos is steeds een geheimzinnig beeld, enerzijds de liefde, anderzijds het dodende van de dorens. Over de betekenis van het sprookje is in de loop der tijd veel geschreven. Het sprookje wordt geduid als het verhaal van de levenscyclus: het jaarritme en de zonnecyclus. Opvallend hierbij is dat vooral wordt uitgegaan van de Grimm versie en deze min of meer als oerversie wordt beschouwd, terwijl zowel Grimm als Perrault in hun tijd een stevige literaire en inhoudelijke redactie aanbrachten. Vooral het seksuele motief uit oudere versies is door beiden geheel weggelaten.

Meer psychologische interpretaties zien in het sprookje het rijpingsproces van een jong meisje uitgebeeld. Tijdens de puberteit (de honderdjarige slaap) schermt ze zich af tegen het mannelijk geslacht (de doornhaag) en ontwikkelt ze zich tot vrouw. Men kan er ook meer in het algemeen het rijpingsproces van de menselijke ziel in zien, waarin tegenslagen zowel kunnen leiden tot desoriëntatie en inactiviteit als tot grotere kracht. In een aantal sprookjes/mythologieën komt het spinnewiel voor als symbool van het rad van Fortuin.

Pjotr Tsjaikovski heeft het verhaal verwerkt in zijn opera Doornroosje uit 1890. Walt Disney heeft een tekenfilm gemaakt (Sleeping Beauty, 1959) waaraan extra motieven zijn toegevoegd. Op een andere manier gebeurt dit ook in de Suske en Wiske-strip 'De Schone Slaper' (1971) van Willy Vandersteen. Verder vinden we het kasteel van Doornroosje ook in het sprookjesbos van de Efteling.

Zie ook nog Schuurman: 'Er was eens... er is nog' met het element van de stilte. Blz. 75-82.

Dit is ook een Efteling sprookje: een sprookje of verhaal dat wordt uitgebeeld in het Attractiepark De Efteling in Kaatsheuvel. Sommige sprookjes zijn uitgebeeld in het sprookjesbos, andere hebben elders in het park een plek in een wat bescheidener vorm. De tekst van de sprookjes op de Volksverhalen Almanak zijn de oorspronkelijke teksten. In de Efteling en in diverse tekst- en audioweergaves van de Efteling wordt vaak gebruik gemaakt van beknoptere versies van het desbetreffende verhaal.

Onderstaand de oerversie van de Grimms uit het Ölenbergse handschrift. Naar een verhaal van Marie Hassenpflug uit Hanau. Onder de tekst werd in het handschrift later toegevoegd: "Mondeling, dit lijkt uit Perraults ‘Belle au bois dormant’ te komen." Vanaf de tweede druk heeft Wilhelm Grimm dit verhaal steeds meer aan de versie van Perrault aangepast.

Een koning en een koningin kregen helemaal geen kinderen. Op een dag zat de koningin in bad, toen uit het water een kreeft aan land kroop en sprak: "Je zal gauw een dochter krijgen." En zo gebeurde het ook en de koning was zo verheugd, dat hij een groot feest hield. In het land waren dertien feeën, maar hij had slechts twaalf gouden borden, zodat hij dus de dertiende niet kon uitnodigen. De feeën schonken haar alle deugden en schoonheden. Toen nu het feest ten einde liep, kwam de dertiende fee en zei: "Jullie hebben mij niet uitgenodigd en ik voorspel jullie dat je dochter, als ze vijftien jaar is, met een spintol in haar vinger zal steken en daaraan zal sterven." De andere feeën probeerden het oordeel nog zoveel mogelijk te verzachten en zeiden, dat ze slechts honderd jaar in slaap zou vallen.

Maar de koning vaardigde het bevel uit, dat in het hele rijk alle spintollen moesten verdwijnen, wat ook gebeurde. Toen nu de koningsdochter vijftien jaar was en op een dag haar ouders uitgegaan waren, liep zij in het slot wat rond en kwam uiteindelijk aan een oude toren. In de toren leidde een smalle trap naar boven, en zij kwam aan een kleine deur, waarin een gele sleutel stak. Ze draaide hem om en kwam in een kamertje, waar een oude vrouw haar vlas aan het spinnen was. Ze schertste met de vrouw en wilde ook spinnen. Toen prikte ze zich met de spintol en viel dadelijk in een diepe slaap. En omdat op dat moment ook de koning en het gevolg teruggekeerd waren, begon alles, alles in het slot te slapen, tot zelfs de vliegen op de muren toe. En rondom het hele slot groeide een doornhaag, zodat men er niets van zag.

Na lange lange tijd kwam een koningszoon in het land en een oude man vertelde hem het verhaal, waarvan hij zich herinnerde, dat zijn grootvader het hem verteld had, en dat al velen geprobeerd hadden door de doornen te dringen, maar ze waren allemaal blijven hangen. Maar toen deze prins de doornhaag naderde, gingen de doornen voor hem open - voor hem schenen ze bloemen te zijn - en achter hem werden ze weer doornen. Toen hij nu in het slot kwam, kuste hij de slapende prinses en alles werd uit zijn slaap wakker. De twee trouwden met elkaar en als ze nog niet gestorven zijn, dan leven ze nog!